U kent ze wel, de foto's van schilderachtige, Griekse eilanden met een of meer in het zwart geklede weduwen in beeld. Die kleding hoort bij de traditie, die, hoewel het minder opvalt in grote steden als Athene en Thessaloniki, nog sterk het leven in Griekenland bepaalt. Ik werd daarmee geconfronteerd nadat ik mijn Griekse echtgenote leerde kennen, toen wij beiden in de Verenigde Staten studeerden. Stella was een moderne, intellectuele vrouw, die zich op het eerste gezicht aan de traditie had ontworsteld, maar deze als het er op aan kwam toch niet echt kon negeren. Dat bleek toen wij terug keerden naar Europa en ik in de eerstvolgende vakantie bij haar op bezoek ging. Omdat haar ouders slechts een klein pensioentje genoten, had ze hen in huis genomen. Haar vader kreeg ik tijdens dat eerste bezoek niet te zien, hij verbleef om gezondheidsredenen in het dorp van herkomst. Haar moeder was een lieve, zorgzame vrouw, maar sterk religieus en traditioneel. Dat we de nachten op Stella's kamer doorbrachten, accepteerde ze met grote moeite. Het excuus waarmee ze tevreden werd gesteld, was ruimtegebrek in het flatje in Ano Toumba. Dat ik van huis uit protestant was, was eveneens een groot probleem. Dat ik niet gelovig ben, hield ik op dringend verzoek van Stella maar voor mij. Ik werd volgens de regels van de Griekse gastvrijheid door haar moeder ontvangen, maar echt van harte ging het niet.
Toen de relatie serieus bleek, kwam de kwestie van samenwonen of trouwen aan de orde. Ik was niet van plan om te trouwen en zeker niet in een kerk. De Griekse cultuur is nog vooral eercultuur waarin afwijken van de traditie niet op prijs wordt gesteld. Het sterkst speelt dat op het platteland, in de grote steden en met name onder de jongeren is er wel verandering gaande, maar begin jaren negentig was het voor Stella's familie nog ondenkbaar dat ze met mij zou gaan samenwonen, ook al hadden we beiden al een rijpere leeftijd bereikt. Er moest dus getrouwd worden, maar waar? We hadden de keuze tussen een handtekening halen op het gemeentehuis of trouwen in de kerk. Het eerste was een formele, bureaucratische handeling, het laatste werd als 'echt' ervaren. Een niet-kerkelijk huwelijk was eigenlijk geen huwelijk. Het werd het laatste en daar heb ik geen spijt van, want we deden er Stella's moeder, die toen al ernstig ziek was en niet lang meer te leven had, een groot plezier mee. Na het huwelijk, gesloten in de Agia Sophia in Thessaloniki, werd ik haar favoriete schoonzoon.
Tradities hebben een positieve en een negatieve kant. Ze zijn van belang voor de samenhang en identiteit van een samenleving. Ze kunnen schilderachtige plaatjes opleveren, zoals van het beroemde traditionele carnaval op Skyros en ik kan iedereen aanraden het Griekse Paasfeest mee te beleven. Tradities kunnen ook drukkend en verstikkend zijn. Of heel naar. De manier waarop Griekse kinderen worden gedoopt, vind ik grenzen aan mishandeling en de gewoonte om overledenen al de volgende dag te begraven levert veel verdriet op, omdat er altijd vrienden en familieleden zijn die daardoor geen afscheid kunnen nemen. Hoe pijnlijk dat is heb ik zelf ervaren. De belangrijkste hoeder van de Griekse tradities is de kerk, die met haar conservatieve opvattingen nog een buitengewoon grote invloed heeft. Zo is er een wet aangenomen die crematie toestaat, maar door verzet van de kerk is van de plannen om crematoria te bouwen nog niets terechtgekomen. Wie voor crematie kiest moet nog steeds uitwijken naar Bulgarije.
Eerder gepubliceerd in Griekenland Magazine, zomernummer 2017.
Foto: auteur
Geen opmerkingen:
Een reactie posten