Afleren

Wat de precieze aanleiding was, weet ik niet meer. Wel dat het ergens halverwege de jaren negentig moet zijn geweest. Het had in december een dag of twee gevroren, waardoor het in de media, zoals te doen gebruikelijk, begon te gonzen. De prangende vraag ging rond: komt er een Elfstedentocht of niet? Met een aantal gelijkgestemde geesten, die iets beters te doen hadden dan zich druk maken om een uit de hand gelopen Friese traditie, besloten we tot het oprichten van het Genootschap ter Bevordering van Eb & Vloed en de onderafdeling Hak een Wak. We zouden ze eens flink laten schrikken, die Friezen, mocht het ervan komen.

We hoefden de bijlen niet te slijpen. De rest van de winter kwam het kwik niet onder de vijf graden boven nul. Het zou wel weer een zomer worden met veel insecten en vieze mannen in korte broeken. Mocht het te veel regenen, of stormen, dan waren de adviezen van Eb & Vloed geheel en al gratis te bekomen op vrijdagmiddagen aan het einde van de zware werkweek. Dan kwamen we bijeen in een café op de Noordendijk in het door water omringde Dordrecht. Niet voor niets heet een deel van mijn literair dagboek Dijkbewaking. 

In droge tijden komt Eb & Vloed bijeen om door zogenaamde 'natte lezingen' de waterspiegel te doen stijgen en in natte tijden doen we of onze neus bloedt en nemen we er nog eentje om het af te leren.

Ieder jaar bij het naken van de winter wekt Eb & Vloed Hak een Wak uit zijn zomerslaap. Je weet maar nooit. Het klimaat verandert en je kunt de bijl maar beter hebben klaarstaan. Of we het ooit nog meemaken dat we blokkeer- of andere Friezen een hak (of een wak) kunnen zetten, ligt in de vaagheid der toekomst besloten. Wie zal het zeggen? Voorlopig nemen we er op geregelde tijden op de vrijdagmiddag nog maar eentje.

Soms maken we een reisje, buiten het seizoen, want inmiddels zijn we bijna allemaal met pensioen. Om het gebrek aan pensioenindexering te compenseren schnabbelen we als Eb & Vloeders wat bij door het buitenland, waar de zaken per definitie slechter geregeld zijn dan bij ons, te adviseren in nijpende zaken als woestijnvorming, vloedbossen en uit het lood hangende kustlijnen. Op de foto ziet u twee leden doende een scheve, Griekse kustlijn te normaliseren. Daarna nemen ze er nog een. Afleren doen we het nooit.

Foto: archief auteur.

Dienstmededeling

Verschijnt binnenkort:

Met gemengde gevoelens op reis
(Brieven aan Stella)
Kees Klok
ISBN 978 94 92519 54 2 - paperback 324 pag. - € 17.50

Nu reeds te bestellen (via verkoop@liverse.nl) voor € 15.00 (geen verzendkosten)

In 2015 publiceerde Kees Klok bij Uitgeverij Liverse het boek Het is er niet van gekomen. Vijftig brieven aan Stella (1946-2007). Van lieverlee ontstond bij de auteur de behoefte aan een vervolg. Nieuwe brieven verschenen in literaire tijdschriften of op het weblog van Klok. Uiteindelijk werd een selectie, soms in aanzienlijk gewijzigde vorm, opgenomen in Met gemengde gevoelens op reis. Brieven aan Stella. 

Het boek speelt voor een belangrijk deel in Dordrecht en Thessaloniki. Dordrecht is de stad waar de auteur is geboren en getogen en waar hij nog steeds woont. Thessaloniki is de geboortestad van linguïste, vertaalster en dichteres Stella Timonidou, de in 2007 overleden echtgenote van Kees Klok. Hij verblijft regelmatig in Thessaloniki en heeft onder meer gepubliceerd over de geschiedenis van de stad.

De brieven, waarin de grote thema's uit de literatuur niet worden geschuwd, evenmin als alledaagse perikelen, vormen het medium waardoor de schrijver contact houdt met zijn gestorven geliefde. Klok volgt het advies dat Stella hem kort voor haar overlijden gaf: 'Ga door op de weg die we samen gingen.' Dat is de weg van de letteren, de vertaalkunde en de wetenschap. In Kloks geval de geschiedwetenschap.

Over Het is er niet van gekomen schreef Erick Kila in het Vrijzinnig Antwerps Tijdschrift:

"Met dit brievenboek doet de auteur, die ook historicus is, aan een heel bijzondere manier van geschiedschrijven. Hij heft op een eigenwijze en waarachtige manier de grens tussen verleden en heden op."

Met gemengde gevoelens op reis wordt op donderdag 12 december om 17.00u gepresenteerd in Visser's Poffertjes, Groenmarkt 9 te Dordrecht, met medewerking van de schrijvers Jan van der Geer en Erick Kila. Columnist en presentator Kees Thies zal het eerste exemplaar in ontvangst nemen.

De toegang is gratis, het boek is ter plekke tegen gereduceerde prijs te koop.

De Dordtse letteren, 1572-2019

Vandaag is mijn boekje De Dordtse letteren, 1572-2019 verschenen als deel 38 in de serie Verhalen van Dordrecht. Ik ben er blij mee. De uitgave is mooi verzorgd en het resultaat mag er zijn, al is de weg daarheen niet helemaal effen geweest. Dat is een beetje mijn eigen schuld. Toen ik de opdracht van de Stichting Historisch Platform Dordrecht aanvaardde, heb ik niet gevraagd hoe omvangrijk de tekst mocht zijn. Ik bekeek enkele eerdere delen uit de reeks en schatte die op ongeveer tienduizend woorden. Toen ik een tekst van die omvang inleverde, vernam ik dat het maximaal zesduizend woorden mocht zijn.

Schrijven is schrappen, hoor je weleens. Dat was nu zeker het geval, maar door dat schrappen viel er wel erg veel vlees van de botten en aangezien ik geen vegetariër ben, ging mij dat wel een beetje ter harte. Het is gelukt, niet het minst door enkele nuttige suggesties van tekstredacteur Cees Esseboom. De andere redacteur, Herman van Duinen, heeft het eindresultaat in een puike vorm gegoten. De heren verdienen mijn dank daarvoor. Ik heb de oorspronkelijke tekst zorgvuldig opgeslagen. Wie weet wat voor aardigs ik daar in de toekomst nog eens mee kan doen, maar voorlopig hebben we dit boekje.

Je kunt het maar beter zelf vermelden, voordat een ander er triomfantelijk mee aan de haal gaat, maar helemaal foutloos is het eindresultaat niet. Door een onopgemerkte typefout is de dichter Job Degenaar ineens twee jaar ouder geworden, want zijn geboortejaar staat vermeld als 1950, terwijl dat 1952 moet zijn. Over dichter, romancier en kinderboekenschrijfster Marie Schmitz (1883-1972) meld ik dat ze, geboren in Haarlem, voor haar huwelijk met de kunstenaar Leen Verhoeven naar Dordrecht kwam. Het boekje lag al bij de drukker toen ik ontdekte dat dat al veel eerder was. Ze kwam namelijk als zeer jong kind mee met haar moeder, nadat die weduwe was geworden. Dank aan Saskia Lensink, van wiens hand binnenkort het boek Dochters van Dordrecht verschijnt, voor de nadere informatie. 

In de inleiding van de oorspronkelijke tekst, stelde ik mij de vraag: wanneer kun je iemand een Dordtse schrijver noemen? Is dat iemand die in de stad is geboren en getogen en daar altijd is blijven wonen? Is iemand die tijdelijk in de stad woonde en daar het een en ander schreef (Jacob Cats bijvoorbeeld) ook een Dordtse schrijver? Of iemand die in Dordrecht is geboren, maar daar al vroeg uit is vertrokken (Job Degenaar, Amarantha Groen, Jacques Perk)? Of een schrijver die van buiten Dordrecht naar de stad kwam? Een eenduidig antwoord heb ik niet kunnen vinden. Prima dus dat die inleiding door het schrappen moest vervallen. Met te nauwe definities zijn de letteren namelijk niet gediend, denk ik.

Willem de Z.

Rotterdam heeft Kabouter Buttplug. Wij hebben Aai van de Beurs, een nogal brave bijnaam, die meer zegt over de vroegere functie van het Scheffersplein dan over Ary Scheffer zelf. In de Vriesestraat hebben we het Michelinmannetje, ook wel Flipje van Tiel genaamd en sinds kort hebben we ook Willem de Zeiker. Dat afgrijselijke beeld van Willem de Zwijger op de hoek van de Hofstraat. Een naargeestige kolos, die een buitenproportioneel onaangename indruk maakt. Zoals iemand uit de Nieuwstraat me zei: 'Ik heb tegenwoordig een enge vent op de hoek.' 

Willem de Zeiker, ja, wat wil je ook als je zoiets pijnlijks tegen de wil van een aanzienlijk deel van de burgerij neerzet op een plek die vroeger werd gesierd door een urinoir? Zo'n uit grijs beton opgetrokken, ruftend hok dat je in Dordrecht regelmatig tegenkwam in tijden dat de stad nog niet zo was afgegleden dat er nergens meer openbare toiletten zijn te vinden. Pisbak werd zo'n ding genoemd, tot groot verdriet van een klasgenoot die Visbach heette. U begrijpt: we zijn in Dordrecht dol op bijnamen.

Hoe ontstaan bijnamen eigenlijk? Ze komen niet uit een ei gekropen. Misschien borrelen ze spontaan op uit de biomassa. Dat spul dat het milieu moet redden door meer CO₂ uit te stoten dan de kolencentrales die dicht moeten, maar laat ik niet afdwalen. Waarschijnlijk hangen ze in de lucht, tot iemands antenne er eentje opvangt. Pats, boem: 'Willem de Zeiker,' hoor je dan ineens in de stamkroeg, 'je weet wel, die trol van de Hofstraat.' Ja, wij Dordtenaren houden wel van bijnamen, maar niet zo van zeikers, geloof ik.

Foto: auteur

SINDS BUDDINGH’...

SINDS BUDDINGH’...

komen we bijeen

in achterzaaltjes, clubhuizen

of een berookt café

waar zich een ritueel

van eenvoud voltrekt

zoals het een samenkomst 

van gelovigen betaamt.

Een groet, de lezing voor

het klein gehoor, 

een lach soms 

die de spanning doorbreekt

en uiteindelijk gelegenheid

het Woord aan te schaffen

tegen aantrekkelijke korting.

Daarna op zachte toon

het nagesprek, het schuifelend

verlaten van het pand.

Wij zijn met weinig

in de wereld,

een sekte noemt men

ons ook wel.

Dordrecht, februari 2007

Foto: Dorien Eijgenraam