Pantoffelheld

Wanneer ik pijp en sigaren ben gaan roken herinner ik me niet precies, maar in ieder geval genoot ik er als student al van. Ik denk er graag aan terug. Vooral een pijp roken, meestal met goede Deense tabak, vond ik jarenlang heerlijk. Ik heb het roken er negen jaar geleden aan gegeven, wat geen probleem was. Ik rookte nooit over mijn longen, waardoor je nauwelijks nicotine binnen kreeg en er van verslaving geen sprake was.

Ik ben wel met tegenzin gestopt, op advies van mijn cardioloog. Die tegenzin komt voort uit mijn grote weerzin voor verbieders en betuttelaars in het algemeen en anti-rook zeloten in het bijzonder. Wij hadden een collega op school die het roken fanatiek bestreed. Hij was van nature al geen lachebekje, maar zijn buitengewoon onaangename gedrag jegens rokende collega's was niet alleen lomp, maar nogal opvallend. Op een dag begrepen we waarom. Tijdens een personeelsuitje nam hij zijn vrouw mee, die de hele dag sigaretten rokend rondliep. De grote anti-roker, die voor de klas ook nog eens buitengewoon autoritair was, bleek een laffe pantoffelheld.

Een tijdje geleden besloot ik weer eens een pijp te stoppen. Ik heb in mijn noodpakket ook een voorraadje tabak. Het smaakte me absoluut niet meer. Geen idee waarom, maar misschien verandert je smaak met de jaren. Als ik Indisch of Surinaams eet, vind ik het ook al snel te heet, hoewel ze mij in Suriname ooit een 'pepervreter' noemden. Mijn pijpenrek heeft sindsdien de status van museumstuk. Het zij zo.

Foto: archief auteur

Artistiekelingen

See Sharp, de pop-rockband waarin mijn buurmeisje Minna speelt, trad op in Visser. Omdat ik met enkele vriendinnen had afgesproken eerst naar een kunstbeurs in Tilburg te gaan, kwam ik net na afloop aan. Tilburg, althans wat ik ervan heb gezien, is niet de fraaiste stad van het land, qua stadsschoon valt ze in het niet bij Dordrecht, maar ze hebben er wel een universiteit. Op de beurs zag ik een schilderij van Janette Havelska waarop ik direct de Voorstraatshaven en de Stadhuisbrug, ook wel de Lombardbrug, herkende. Er hingen meer Dordtse stadsgezichten. De kunstenares, zo bleek achteraf, woont in Dordrecht.

Ik was te laat voor de muziek, maar niet voor de nazit. Vanwege het lenteweer was het druk op het terras van Visser, maar ik vond toch snel een plek. Er was veel jong publiek. Nogal wat types die in mijn jeugd artistiekelingen werden genoemd. Ik was ruim vijftig jaar geleden ook zo'n artistiekeling. Daar kleedde je je op. In mijn geval een oude hoed en een afgedankte jas van mijn grootvader. Ik was zestien op de foto en speelde vanzelfsprekend in een band. 

Er kwam een zweem van jaloezie in mij op, omdat mijn dagen als artistiekeling al heel lang voorbij zijn, maar de aanblik van al die leuke, nieuwe artistiekelingen vond ik hoopgevend. We hoeven niet direct terug naar de flowerpower, maar een nieuwe generatie die zich verzet tegen de narcisten en schurken die het in de wereld voor het zeggen hebben zou mij zeer welkom zijn.

Foto: Ben Klok

Khadija

Mijn eerste schooljaar als onderwijzer was nauwelijks begonnen of er meldde zich een Marokkaanse vader, vers in Nederland aangekomen, met vijf kinderen. Ze hadden in lengte iets van de Daltons. De langste, een jongen, was bestemd voor de zesde klas. De rest, in aflopende leeftijd en lengte, vond een plaats in de lagere klassen. Khadija, een van de meisjes, kwam bij mij in de derde. Ze spraken geen woord Nederlands. Probleemloos werden enkele vrijwilligsters aangetrokken om de kinderen zo snel mogelijk onze taal te leren, iets wat hen stuk voor stuk in recordtijd lukte.

Khadija was een vrolijk, levendig en vooral intelligent meisje. Ze ging met mooie cijfers over naar de vierde klas. Ik ging dat jaar mee naar de vierde, zodat ze twee jaar les van mij heeft gehad. In die twee jaar raakte ze innig bevriend met Laura. Toen Khadija en Laura in de vijfde zaten, bij mijn collega Wim, vertrok ik aan het eind van het schooljaar. Ik ging lesgeven aan een middelbare school in mijn woonplaats. Na de zomervakantie ontving ik een ontroerende brief van Khadija en Laura. Daarna verliep het contact.

Van Khadija heb ik nooit meer iets vernomen. Laura kwam ik na een paar jaar tegen bij mij in de buurt, waar ze stagiair was bij een fysiotherapeut. Zij wist niet wat er van Khadija was geworden. Ze waren geen van beiden op de reünie die enkele oud-leerlingen in 2015 hadden georganiseerd. Niemand wist ook iets van hen. Ik was als haar onderwijzer ervan overtuigd dat Khadija naar het VWO en vervolgens naar een universiteit zou gaan. Of dat ook is gebeurd? Ik zou het graag eens te weten komen.

Foto: S. Heemstra

Schaterlach

De radio meldt dat Canada en Portugal de aankoop van gevechtsvliegtuigen in de VS gaan heroverwegen. Terecht. Je koopt niet bij een bondgenoot die je verraadt. Ondertussen hebben Trump en zijn vazal Vance de aanval ingezet op de wetenschap en de universiteiten en zagen we een schaterlachende Mark Rutte in het Witte Huis. David van Reybrouck publiceerde in de Standaard en in Trouw een buitengewoon verontrustende analyse van het wereldwijd opkomende fascisme. Hij legt een verband met de gevolgen van het neo-liberalisme en de opkomst van de sociale media.

Lang geleden kreeg ik een Fulbrightbeurs en bracht ik enige tijd door aan de University of Minnesota. Voor mij een levensveranderende ervaring: ik leerde er mijn vrouw Stella kennen. Ik maak mij ernstige zorgen over het voortbestaan van het Fulbrightprogramma, dat niet alleen voor mij veel betekende, maar van onschatbare waarde is voor de wetenschap en de internationale verbinding tussen wetenschappers. Dat is voor de cultuur- en wetenschapverachters in het Witte Huis niet van belang. 'Make America great again' komt neer op 'Make America backward again.'

In 1987 bezocht ik het Witte Huis. Ronald Reagan, goedlachse B-acteur, zwaaide er toen de scepter. Achteraf bleek hij een minder slechte president dan we toen dachten. Je zou hem, vergeleken bij Trump een baken van wijsheid kunnen noemen. Tijdens dat bezoek heb ik hem niet ontmoet, een gemiste kans. Voor Reagan, bedoel ik. Meer dan de helft van de Amerikanen hebben niet voor Trump gestemd. Dat geeft troost. En het schaterlachen van Rutte, natuurlijk.

Foto: auteur

Pietlut

Het lente-achtige weekeinde is weer voorbij. Het was even snel genieten in de wetenschap dat het zo weer over zou zijn. Ik heb er gebruik van gemaakt door de derde correctieronde van de proefdruk van Nazomer, dat binnenkort verschijnt en eind mei wordt gepresenteerd, af te maken. Op het aangename terras van brasserie (en filmtheater) De Witt. De tekst is naar de drukker. Er zullen nog wel enkele foutjes zijn blijven hangen. Die zijn voor de pietlutten onder mijn lezers.

Er was een tijd dat ik mij ook weleens een pietlut voelde, al besef ik dat dat niet terecht was. Ik doel op de talloze malen dat ik als een schoolmeester reageerde op het verkeerd schrijven van de naam van dichter Kees Buddingh'. Altijd weer zo'n sul die Cees schreef. Zo'n zelfde reactie komt bij mij op als ik weer eens zie staan dat Dordrecht in 1220 stadsrechten kreeg. Nee hoor, roept de schoolmeester dan, dat was toch echt iets eerder. Ik vind schoolmeester, ik was ooit heel kort onderwijzer, een erenaam. Ik blijf op dat soort hardnekkige foutjes reageren.

Gisteren heb ik afscheid genomen van Ilona (Thisgirlslife), die naar Spanje vertrekt. Ik ben een groot bewonderaar van haar muzikale talent. Ik hoop dat ze dat in het zuiden blijft onderhouden. We hadden een mooi gesprek in Visser, het onvolprezen epicentrum van het Dordtse kunstenaarsleven. Althans, zo voel ik dat. Onderweg naar huis was de temperatuur naar winterniveau gezakt. Tot troost heb ik de open haard aangestoken. Scheelt weer gas.

Foto: auteur

Visje

Ik was bij een whiskyproeverij bij vrienden hier ter stede. Vijf bijzondere whisky's waarvan ik eerlijk gezegd nog nooit had gehoord. We hebben met smaak geproefd. Vanmorgen in de badkamer constateerde ik dat mijn embonpoint wat te geprononceerd wordt. Er moet een paar kilo af. Voorlopig even geen whisky's proeven en proberen de snoeppot en koekjestrommel niet aan te raken.

Vooraf een visje gegeten bij mijn overgrootvader, dat wil zeggen in het café-restaurant dat hij vanaf ongeveer 1875 tot 1900 uitbaatte. Toen deed hij het over aan zijn zus en zwager en begon een ander café een paar straten verder. Daar kwamen een keer per week, als het marktdag was, de eierboeren uit de polder bij elkaar en wie weet de mannen van de Boterbeurs, om de hoek. Mijn overgrootvader is in 1947 overleden, ik ben van 1951. Mijn moeder vertelde wel dat de man uitzonderlijk gierig was. Uiteindelijk bleek dat om zijn maîtresse uit Zwijndrecht te onderhouden.

Zwijndrecht! Ik kwam er als kind regelmatig met mijn ouders bij een oom en tante. Toen was het een beetje een afbraakzootje. Later ging ik er naar bed met wat mijn eerste vrouw zou worden. Toen wisten we dat nog niet. We moesten het stilhouden vanwege haar hospita. Nog later fietste ik er doorheen op weg naar de school in Hendrik-Ido-Ambacht waaraan ik lesgaf. Toen werd er al veel nieuwbouw gepleegd. Nu zetten ze wolkenkrabbers neer aan de oever van de Oude Maas en heb ik er eigenlijk niets meer te zoeken.

Foto: auteur

Mijsje

Er ligt weer een goed geslaagd brood af te koelen op het aanrecht. Tijdens het rijzen van het deeg heb ik het tuinmeubilair en de balustrade van de veranda schoongemaakt. Daarna ook nog wat pagina's van drukproef twee van mijn boek Nazomer bekeken. In bijna honderd pagina's twee kleine ongerechtigheden ontdekt. Het wordt lente, vandaar dat boenen.

Ik herinner mij dat in mijn boek En vooral: de gordijnen dicht de term oplaatbare batterijen is blijven staan. Niemand die dat aanvankelijk zag, pas jaren later maakte iemand mij erop attent. Ik moet nog steeds een beetje glimlachen om die oplaatbare batterijen. Ik gebruik in mijn verhalen soms de term baadt hij niet, hij schaadt ook niet. Er is altijd wel een betweter die de humor niet snapt en er een e-mailtje aan waagt. Zo iemand moet eens achttiende eeuwse teksten gaan lezen. In die tijd spelde men maar raak. In een verhoor van de Dordtse hoofdofficier (een ander woord voor schout) kwam ik meisje, mijsje en meijsje tegen en in alle drie de gevallen begreep ik dat het om een juffrouw van lichte zeden ging.

We hadden gisteren een zeer geslaagde, Franse avond in Visser. Een heerlijk driegangendiner, chansons en veel gezelligheid. Aan de stamtafel spraken we zoveel mogelijk Frans. Op onze manier dan, maar dat ging best aardig. Na afloop dronken we korenwijn XO van Rutte en moest ik ineens denken aan de meisjes uit de Rue de Budapest. Die moeten nu toch ook een eindje in de zeventig zijn.

Foto: auteur