Ga dat zien!

Op Facebook kwam ik een bericht tegen over het overlijden van de arabiste, juriste en presentatrice Laila Al-Zwaini. Daardoor kwam ik op het spoor van een documentaire-serie van Omroep West over de Oosterse collectie van de Universiteit Leiden. Die werd door Al-Zwaini gepresenteerd. Met veel enthousiasme merkte ik toen ik de serie, terug te vinden op Youtube, bekeek. Een ongelofelijk rijke en unieke collectie, die studenten en wetenschappers uit de hele wereld trekt. Van kleitabletten en papyrus tot moderne Arabische literatuur. Een serie die je niet mag missen.

Ik moest denken aan mijn jaren als leraar geschiedenis. Hoe bekaaid de oude geschiedenis van het Midden-Oosten eraf kwam in de schoolboeken. De Egyptenaren kwamen er nog wel in voor, maar het accent lag toch vooral op de Grieken en Romeinen. Babylonië? Assyrië? Zelden was er aandacht voor. Palestina? Ja, misschien dat de jongelui thuis wat bijbelse fictie opdeden. Zeven keer om de muren van Jericho lopen, dan dondert de boel wel in elkaar. Prachtig verhaal, maar desalniettemin kletskoek. Het kleine Cyprus, dat toch een bewoningsgeschiedenis van zo'n zevenduizend jaar kent, kwam soms alleen even in 1956 in beeld, toen de Engelsen het als basis gebruikten om de Suezkanaalzone binnen te vallen, samen met Israël en de Fransen. Ik kan het wel begrijpen, gezien de vele onderwerpen die moeten worden behandeld en de schandalig geringe tijd die daarvoor in het onderwijs wordt uitgetrokken, maar toch betreur ik het.

Een van mijn VWO-leerlingen ging in Leiden Assyriologie studeren. Enkele collega's deden daar wat lacherig over, maar inmiddels is ze al jaren geleden cum laude gepromoveerd in Leipzig en heeft ze een mooie positie aan de Karls Universität in Tübingen. Ik zie haar nog weleens hoogleraar worden in Leiden, met die fantastische Oosterse collectie. Zelf ben ik afgestudeerd in de contemporaine geschiedenis, maar ik voel me een generalist die geïnteresseerd is in zowat alles wat de geschiedwetenschap te bieden heeft. Wie weet ga ik op mijn licht gevorderde leeftijd nog eens colleges volgen in de Assyriologie. Het duurt alleen nog even voor ons onderzoek naar het Dordtse patriciaat in de achttiende en negentiende eeuw is afgerond en hopelijk tot een boek heeft geleid. Dat gaat nu even voor.

Afbeelding: still uit de documentaire De Oosterse collectie in Leiden. Sleutel tot het Midden-Oosten, Omroep West/Universiteit Leiden.

Negorij

Gisteren was ik te gast bij Drechtstad FM, de radiotak van RTV Dordrecht. In Studio De Witt, de wekelijkse uitzending over Dordtse actualiteiten op zaterdagmorgen, gepresenteerd door Ben Corino, vertelde ik over mijn nieuwe brievenboek Nazomer. Ook was ik er als 'dichter van dienst.'

Ik moest daar wel enige moeite voor doen. Na een gedwongen vertrek uit het Mediacentrum op het Leerpark heeft RTV-Dordrecht onderdak gevonden boven een autohandel in de Merwedestraat, een flink eind de stad uit, in een industriële negorij die niet om aan te zien is. Een kolere eind fietsen dus, tegen een gure ochtendwind in, tot bijna aan de oprit naar de Papendrechtse brug. Dan waren die vijf minuten van mijn huis naar het Leerpark toch een stuk aangenamer.

Een en ander is Ben Corino niet aan te rekenen. We hadden een prettig gesprek, het is terug te luisteren, en aan het einde droeg ik mijn gedicht 'In Athene' voor, dat in mijn recente dichtbundel Voor je het weet te vinden is. Nazomer wordt op 18 mei om 16.00u gepresenteerd in Visser op de Groenmarkt 9 in Dordrecht. 

In Athene

Je ziet kinderen in rijen op een plein

terwijl een schoolhoofd op luide toon

citeert uit een boek vol haat,

moord en doodslag.

Aan het eind van het verhaal

slaan ze op commando

braaf een kruis terwijl 

iemand een vlag hijst.

Daarna gaat het rij voor rij

het schoolgebouw in en daalt

er stilte over het plein. Het doet

je denken aan dat lokaal

met matglazen ramen, een bord,

een borstel en wat krijt, een 

vrouw in een baaien rok met 

plompe schoenen die je zou leren lezen.

In alle treurigheid het mooiste 

geschenk dat ze kon geven.

Al die sprookjes, al die moord en doodslag,

het kon je niet bloedig genoeg zijn.

Op de terugweg had ik de wind mee, wat de fietstocht wat aangenamer maakte, maar ik vraag me toch wel een beetje af of het niet veel beter zou zijn als RTV-Dordrecht een onderkomen zou hebben in het bruisende centrum van Dordrecht. Misschien kan de gemeente dat verpieterende rijksmonument op de Voorstraat 142-144 kopen en dat laten verbouwen tot een professioneel onderkomen voor wat binnen niet al te lange tijd de regionale omroep voor Zuid-Holland Zuid moet worden. Als de andere gemeenten die van die omroep mee gaan profiteren dan ook bijdragen aan de huur, komen de kosten er wellicht ook nog wel uit. Alles beter dan dat de boel daar over een poosje in elkaar dondert, want dat dat, zonder dat er iets gedaan wordt, gaat gebeuren is vrijwel zeker.

Foto: auteur

Goed nieuws!

Fijn, Het Theewinkeltje, in de Nieuwstraat 34/36 in Dordrecht, waar ik al sinds jaar en dag mijn koffie en thee koop, is weer open. Dat betekent dat ik er weer gewoon naartoe kan en niet via de webshop hoef te bestellen. Natuurlijk kan on-line bestellen nog steeds, maar naar de winkel gaan is een stuk gezelliger. Dat komt niet alleen omdat de eigenaresse, Monique Blom, een heel leuke oud-leerlinge van mij is, maar ook door het concept.

Aan Het Theewinkeltje is nu een Schenkerij verbonden, waar je comfortabel je koffie, of anderszins kunt drinken, al dan niet met lekkernijen. Hoewel er bij mij best wel een kilootje af kan, heb ik gisteren bij mijn voortreffelijk klaargemaakte cappuccino een overheerlijk Ski-gebakje genuttigd. Ik wist helemaal niet wat een Ski-gebakje was, maar ik kan iedereen aanraden om er eentje in de Schenkerij te proeven. Je kunt er ook uitstekend lunchen of met vrienden een klassieke high tea bestellen.

Helaas kan Stella de nieuwe Schenkerij niet meer bewonderen, maar ze zou verrukt geweest zijn van de wanddecoraties van smaakvol aardewerk. Voor wie het niet weet, Stella beschilderde voor haar overlijden graag aardewerk borden. Ze had een hele collectie, die nu de woonkamer siert, en ze was ook een groot liefhebber van antiek aardewerk.

Binnenkort wordt de Schenkerij uitgebreid met een klein terras en als het weer het toelaat, kun je er ook heerlijk zitten in de tuin. Meer goed nieuws is dat achter de Schenkerij ook een winkeltje is waar al die lekkere en bijzondere soorten koffie en thee te koop zijn. Een bepaalde soort koffie, Dordtse blend, bevalt me al jaren zo goed, dat er altijd een paar pakken meegaan als ik weer eens een poosje naar mijn Griekse pied-à-terre afreis.

Foto's: auteur

Pantoffelheld

Wanneer ik pijp en sigaren ben gaan roken herinner ik me niet precies, maar in ieder geval genoot ik er als student al van. Ik denk er graag aan terug. Vooral een pijp roken, meestal met goede Deense tabak, vond ik jarenlang heerlijk. Ik heb het roken er negen jaar geleden aan gegeven, wat geen probleem was. Ik rookte nooit over mijn longen, waardoor je nauwelijks nicotine binnen kreeg en er van verslaving geen sprake was.

Ik ben wel met tegenzin gestopt, op advies van mijn cardioloog. Die tegenzin komt voort uit mijn grote weerzin voor verbieders en betuttelaars in het algemeen en anti-rook zeloten in het bijzonder. Wij hadden een collega op school die het roken fanatiek bestreed. Hij was van nature al geen lachebekje, maar zijn buitengewoon onaangename gedrag jegens rokende collega's was niet alleen lomp, maar nogal opvallend. Op een dag begrepen we waarom. Tijdens een personeelsuitje nam hij zijn vrouw mee, die de hele dag sigaretten rokend rondliep. De grote anti-roker, die voor de klas ook nog eens buitengewoon autoritair was, bleek een laffe pantoffelheld.

Een tijdje geleden besloot ik weer eens een pijp te stoppen. Ik heb in mijn noodpakket ook een voorraadje tabak. Het smaakte me absoluut niet meer. Geen idee waarom, maar misschien verandert je smaak met de jaren. Als ik Indisch of Surinaams eet, vind ik het ook al snel te heet, hoewel ze mij in Suriname ooit een 'pepervreter' noemden. Mijn pijpenrek heeft sindsdien de status van museumstuk. Het zij zo.

Foto: archief auteur

Artistiekelingen

See Sharp, de pop-rockband waarin mijn buurmeisje Minna speelt, trad op in Visser. Omdat ik met enkele vriendinnen had afgesproken eerst naar een kunstbeurs in Tilburg te gaan, kwam ik net na afloop aan. Tilburg, althans wat ik ervan heb gezien, is niet de fraaiste stad van het land, qua stadsschoon valt ze in het niet bij Dordrecht, maar ze hebben er wel een universiteit. Op de beurs zag ik een schilderij van Janette Havelska waarop ik direct de Voorstraatshaven en de Stadhuisbrug, ook wel de Lombardbrug, herkende. Er hingen meer Dordtse stadsgezichten. De kunstenares, zo bleek achteraf, woont in Dordrecht.

Ik was te laat voor de muziek, maar niet voor de nazit. Vanwege het lenteweer was het druk op het terras van Visser, maar ik vond toch snel een plek. Er was veel jong publiek. Nogal wat types die in mijn jeugd artistiekelingen werden genoemd. Ik was ruim vijftig jaar geleden ook zo'n artistiekeling. Daar kleedde je je op. In mijn geval een oude hoed en een afgedankte jas van mijn grootvader. Ik was zestien op de foto en speelde vanzelfsprekend in een band. 

Er kwam een zweem van jaloezie in mij op, omdat mijn dagen als artistiekeling al heel lang voorbij zijn, maar de aanblik van al die leuke, nieuwe artistiekelingen vond ik hoopgevend. We hoeven niet direct terug naar de flowerpower, maar een nieuwe generatie die zich verzet tegen de narcisten en schurken die het in de wereld voor het zeggen hebben zou mij zeer welkom zijn.

Foto: Ben Klok

Khadija

Mijn eerste schooljaar als onderwijzer was nauwelijks begonnen of er meldde zich een Marokkaanse vader, vers in Nederland aangekomen, met vijf kinderen. Ze hadden in lengte iets van de Daltons. De langste, een jongen, was bestemd voor de zesde klas. De rest, in aflopende leeftijd en lengte, vond een plaats in de lagere klassen. Khadija, een van de meisjes, kwam bij mij in de derde. Ze spraken geen woord Nederlands. Probleemloos werden enkele vrijwilligsters aangetrokken om de kinderen zo snel mogelijk onze taal te leren, iets wat hen stuk voor stuk in recordtijd lukte.

Khadija was een vrolijk, levendig en vooral intelligent meisje. Ze ging met mooie cijfers over naar de vierde klas. Ik ging dat jaar mee naar de vierde, zodat ze twee jaar les van mij heeft gehad. In die twee jaar raakte ze innig bevriend met Laura. Toen Khadija en Laura in de vijfde zaten, bij mijn collega Wim, vertrok ik aan het eind van het schooljaar. Ik ging lesgeven aan een middelbare school in mijn woonplaats. Na de zomervakantie ontving ik een ontroerende brief van Khadija en Laura. Daarna verliep het contact.

Van Khadija heb ik nooit meer iets vernomen. Laura kwam ik na een paar jaar tegen bij mij in de buurt, waar ze stagiair was bij een fysiotherapeut. Zij wist niet wat er van Khadija was geworden. Ze waren geen van beiden op de reünie die enkele oud-leerlingen in 2015 hadden georganiseerd. Niemand wist ook iets van hen. Ik was als haar onderwijzer ervan overtuigd dat Khadija naar het VWO en vervolgens naar een universiteit zou gaan. Of dat ook is gebeurd? Ik zou het graag eens te weten komen.

Foto: S. Heemstra

Schaterlach

De radio meldt dat Canada en Portugal de aankoop van gevechtsvliegtuigen in de VS gaan heroverwegen. Terecht. Je koopt niet bij een bondgenoot die je verraadt. Ondertussen hebben Trump en zijn vazal Vance de aanval ingezet op de wetenschap en de universiteiten en zagen we een schaterlachende Mark Rutte in het Witte Huis. David van Reybrouck publiceerde in de Standaard en in Trouw een buitengewoon verontrustende analyse van het wereldwijd opkomende fascisme. Hij legt een verband met de gevolgen van het neo-liberalisme en de opkomst van de sociale media.

Lang geleden kreeg ik een Fulbrightbeurs en bracht ik enige tijd door aan de University of Minnesota. Voor mij een levensveranderende ervaring: ik leerde er mijn vrouw Stella kennen. Ik maak mij ernstige zorgen over het voortbestaan van het Fulbrightprogramma, dat niet alleen voor mij veel betekende, maar van onschatbare waarde is voor de wetenschap en de internationale verbinding tussen wetenschappers. Dat is voor de cultuur- en wetenschapverachters in het Witte Huis niet van belang. 'Make America great again' komt neer op 'Make America backward again.'

In 1987 bezocht ik het Witte Huis. Ronald Reagan, goedlachse B-acteur, zwaaide er toen de scepter. Achteraf bleek hij een minder slechte president dan we toen dachten. Je zou hem, vergeleken bij Trump een baken van wijsheid kunnen noemen. Tijdens dat bezoek heb ik hem niet ontmoet, een gemiste kans. Voor Reagan, bedoel ik. Meer dan de helft van de Amerikanen hebben niet voor Trump gestemd. Dat geeft troost. En het schaterlachen van Rutte, natuurlijk.

Foto: auteur