Twee jaar

 Twee jaar

voor Wendy L.

Jong ruiste de beek 

toen we hielpen bij

het zomerkamp van de 

Newton-le-Willows scouts,

rechterhanden van mr. Keene

en mr. Farthing die soms 

zijn naam eer aandeed

al was het goed bedoeld.

De inspectie 's morgens

van de bedauwde tenten,

staf onder de arm, de knapen

benauwd voor corvee.

Er was altijd wel iets 

aan te merken want

iemand moest de aardappels

schillen en de afwas doen.

Onder het toezicht bij

het touwbrugbouwen

(de dikste welp moest eerst)

dachten we aan het kampvuur

die avond met de meisjes

van het buurkamp. Dat leidde

tot een hopeloze liefde op afstand 

die zomaar twee jaar duurde.

Foto: archief auteur

Familiebezoek

Eindelijk een beetje zomer, zucht Warnaar, terwijl hij zijn veranda aanveegt. Het is mooi die bakken met bloemen, maar al die verwelkte blaadjes mogen wat hem betreft automatisch oplossen als de boel is uitgebloeid. Gewoon lekker verdampen. Wat maakt het uit, er zit al genoeg troep in de lucht en dat zal alleen nog maar erger worden. Kijk maar eens naar satellietfoto's van West-Europa, waarop de luchtvervuiling is te zien en luister daarna naar het gezwets van rechtse hobbyisten in het parlement.

Hij betrapt zich op de heimelijke gedachte dat het vroeger een stuk beter was, maar dan denkt hij aan het Engeland uit zijn jeugd. De beroete treinstations, het grauwzwart dat de gangbare kleur van de gebouwen was in Manchester, Liverpool en in het relatief groene dorp van zijn familie. De slakkenberg van de laatste kolenmijn in die er nog in bedrijf was.

Die mijn is gesloten, Manchester en Liverpool zijn netjes opgepoetst, slakkenbergen verwijderd of herschapen in een heuvellandschap. Heel vaak met geld van de Europese Unie. Daarna vond het achterlijke deel van de Britten, dat zich liet voorliegen door schorremorrie als Johnson en Farrage, het welletjes. Ze kozen voor een Brexit. Engeland is mooi opgepoetst, maar het noorden is nog steeds zo arm als een legioen kerkratten en zal dat nog wel heel lang blijven. Hij zucht, misschien toch het familiebezoek nog maar even uitstellen, maar ja, waarom heeft hij zich dan scheel betaald aan dat klotepaspoort dat je tegenwoordig voor een reisje naar Engeland moet hebben?

Foto: auteur

Stadionverbod

De soap die kabinetsformatie heet wordt steeds leuker, vindt Warnaar. Dat komt ervan als je met extreem-rechts denkt te kunnen samenwerken. Hij herinnert zich de geschiedenislessen van vroeger. Hoe de leraar uitlegde dat de Duitse conservatief Von Papen in 1933 dacht Hitler binnen een coalitie wel in toom te kunnen houden. Mooi niet. Het duurde niet lang of de nazi's grepen de macht. De rest is geschiedenis. Die liegende mevrouw van de VVD dacht misschien hetzelfde als Von Papen, maar lijkt, denkt hij, op de valreep van gedachten te veranderen.

Hij vraagt zich af hoe het in 's hemelsnaam mogelijk is dat een zogenaamde partij, een stichting met niet meer dan een man aan het hoofd, zonder leden met enige inspraak, totaal gespeend van democratie, een rol kan spelen in het staatsbestel. Zo'n constructie van een politieke partij zou wettelijk verboden moeten worden, meent hij, nog los van de opvattingen van de PVV. Warnaar vindt PVV-aanhangers politieke hooligans die een 'stadionverbod' verdienen. Misschien moet de KNVB het land maar een poosje overnemen. 

Als dit kabinet er komt, iets waarin hij niet gelooft, al is dat misschien wishful thinking, ontploft het waarschijnlijk binnen enkele maanden. Hij weet wel dat de toekomst niet te voorspellen is, maar dat het land afstevent op een periode van chaos en ellende kan iedere blinde zien. Hij moest maar weer sigaren gaan roken en een voorraad cognac en whisky inslaan. Nog even genieten voor hij met de rest van de elite de afgrond wordt ingeduwd.

Foto: auteur

Zwijgen

Stel, denkt Warnaar, dat reïncarnatie bestaat. Niet dat hij dat gelooft, maar stel. Als wat zou hij dan terug willen komen op aarde? In ieder geval niet als mens. De aarde lijdt al te lang onder een mensenplaag. Als loopvogel misschien, of als mol. Lekker knus onder de grond. Zeemeeuw zou ook een idee zijn. Lekker vliegen, dobberen op het water en iedere dag vis. Hij denkt aan een uitspraak van Gerard Reve: 'Voor de ware visliefhebber is het iedere dag vrijdag.' Zoiets.

Hij werpt een mismoedige blik uit het raam. Alweer bewolkt, alweer zo'n harde pestwind. Het zal straks ook wel weer gaan regenen. Er was een tijd dat hij zichzelf een geboren optimist vond. Hij gelooft dat die tijd wel zo'n beetje voorbij is. De gruwelen in de wereld liegen er niet om en dan al die mensen die overal een simpele oplossing voor hebben. Hoe dommer je bent, hoe zekerder je weet hoe het verder moet met de samenleving. Hij denkt aan het gezwets van sommige beterweters in de stamkroeg. Hij doet er liever het zwijgen toe.

Hij herinnert zich dat hij een paar jaren geleden een plaats in Engeland bezocht. Ze hadden daar nog een stadsmuur uit de Romeinse tijd, een rivier en daardoor veel meeuwen. Die maakten een lawaai dat het een aard had. Ze scheten bovendien alles onder, inclusief die stadsmuur. Het is maar goed, bedenkt hij, dat hij niet in reïncarnatie gelooft. Zo'n schijtvogel lijkt hem bij nader inzien ook geen prettig idee.

Foto: auteur

Stoomtractie

Dit weekeinde was weer het tweejaarlijkse stoomfestival in Dordrecht. Ik vond het, ondanks het kwakkelweer, zoals altijd een geweldig evenement. Ik zit er letterlijk bovenop, want de stoomtrein die van station Dordrecht CS naar Baanhoek rijdt en vice versa, komt vlak langs mijn huis. 

Dat doet me altijd denken aan mijn jonge jaren, als we op vakantie waren bij mijn oom en tante in Engeland. Achter hun huis was een park en vlak daarachter liep de spoorlijn van Liverpool naar Manchester. Tot 1968 reden er in het Verenigd Koninkrijk nog stoomtreinen en regelmatig deed ik met mijn neven aan train spotting. Ik heb wat van die machtige machines langs zien denderen en zelf ook nog regelmatig in zo'n stoomtrein gezeten. Als je 's zomers door een tunnel reed moesten als de bliksem de ramen van het compartiment dicht, anders zat je onder de roet.

De locomotieven van de Dordtse stoomtrein zijn overigens niet in Engeland, maar in Duitsland gebouwd. Dat vernam ik van mijn collega Guus de Landtsheer, een expert op het gebied van treinen. Als je de machines goed onderhoudt, zijn ze bijna onverslijtbaar. Ik moet daar weleens aan denken als ik voor de zoveelste keer vertraging op het spoor heb wegens een kapotte trein die in de weg staat. Misschien moeten we gewoon weer terug naar de stoomtractie. Ik ben onmiddellijk voor. Ook omdat mijn Rotterdamse opa machinist was op een stoomlocomotief. Toen de NS in 1958 de laatste stoomlocomotief de deur uitdeed, nu ja, niet helemaal, de 3737 staat in het Spoorwegmuseum in Utrecht, was opa al een aantal jaren met pensioen, maar hij kwam vaak naar ons in Dordrecht (hij had als oud-machinist altijd vrij reizen eerste klas) met zijn prachtige verhalen over het spoor.

Ook de vlootschouw was weer indrukwekkend, ondanks de regen. 'Het is maar water,' zou mijn goede vriend Gerard zeggen, maar ik ben toch maar sneller dan anders een plekje in Costa d'Oro gaan zoeken. Gelukkig was het zaterdag en zondag gedeeltelijk droog, zodat ik zonder nat pak die prachtige schepen (ik kan er ook niets aan doen, maar mijn Dordtse opa was zeeman, ook altijd met geweldige verhalen) kon bewonderen en al die andere stoommachines die de Industriële Revolutie, de basis van onze moderne maatschappij, mogelijk maakten. Veel van de antieke bussen waren trouwens ook een feest der herkenning. Even terug naar vroeger tijden. Daar word ik als historicus gelukkig van.

Foto: auteur

Horizonvervuiling

Eigenlijk vindt hij, op een enkele uitzondering na, alle nieuwbouw van de jaren vijftig en daarna niet om aan te zien. Saai, lelijk, sfeerloos, kil, te hoog, te hoekig, te vierkant. Zelf heeft Warnaar een huis uit 1914 waarin weliswaar het een en ander verknald is door de wansmaak van eerdere eigenaren, maar het heeft, zeker van buiten, zijn eigen karakter bewaard. Zoals meer huizen in zijn straat. Helaas is een aantal daarvan gebombardeerd in de oorlog. Daar is herbouw gepleegd, direct na 1945. Die panden zijn nog wel aardig om te zien, maar in de jaren zestig is de bakkerij op de hoek gesloopt en zijn er fantasieloze maisonnettes voor in de plaats gekomen waar kraak noch smaak aan zit.

Over hoogbouw wil hij het helemaal niet hebben. Die vindt hij niet alleen verschrikkelijk vanwege zijn hoogtevrees, erger nog is de horizonvervuiling. Je zou maar hoog in zo'n ladenkast wonen met onder en boven buren en altijd in angst dat de lift dienst weigert en je al die trappen op of af moet. Hij maakt zich zorgen over de plannen van het gemeentebestuur voor meer woningen en dan vooral hoogbouw. Alsof zijn riviereneiland al niet vol genoeg is.

Hij denkt aan de sierlijke lijnen en ornamenten van de gevels in zijn buurt en vooral van die aan gene zijde van de spoorlijn. Een wijk die qua sfeer nog helemaal de vroege jaren van de twintigste eeuw ademt. De tijd van de Jugendstil, nog onwetend van latere verschrikkingen, ook bouwkundige.

Foto: auteur

Jozef en de vrouw van

In zijn tienerjaren had Warnaar een tijdje de gewoonte zijn dromen op te schrijven. Dat deed hij direct nadat hij uit een droom wakker schrok, want als hij er te lang mee wachtte, waren ze alweer verdampt en vergeten. Hij had altijd een boekje en een pen op zijn nachtkastje liggen. Na poosje stopte hij ermee. Hij zou niet weten waar dat boekje met aantekeningen is gebleven. Hij vermoedt zoekgeraakt tijdens een van zijn verhuizingen. 

Hoewel hij geen slechte slaper is, wordt hij 's nachts weleens wakker. Hij maakt dan een sanitaire stop, waarna hij weer gaat slapen. Het valt hem op dat dan de dromen komen. Misschien ook eerder, maar daar is dan niets van blijven hangen. 's Morgens tuimelen droomfragmenten door zijn hoofd, die langzaam verdwijnen. Een soort van verwazen in zijn onderbewuste. In die dromen moet hij vaak een enge trap beklimmen in een of ander bouwvallig huis, of is hij paniekerig op zoek naar een toilet dat, als het wordt gevonden, altijd ongehoord smerig is, of hij komt terecht in een of andere bezemkast die als plee dient.

Op de zondagsschool leerde hij over Jozef en de vrouw van Potifar, een boosaardig wijf dat de arme jongen in haar bed wilde krijgen. Dat lukte niet zodat ze hem vals beschuldigde, waardoor hij in het gevang kwam. Daar ging hij dromen uitleggen. Over de zeven vette en magere jaren. Hij herinnert zich niet of Jozef het ooit had over het beklimmen van trappen en zoeken naar latrines.

Foto: auteur