Warnaar: Fluitend door de stad

Hij dacht dat Julia aan covid-19 was overleden. Dat ging rond op haar begrafenis. Achteraf bleek het een darminfectie, de laatste klap voor haar toch al wankele gezondheid. In zijn ruime kring vrienden en bekenden hebben een stuk of acht het virus opgelopen. Twee daarvan kampen met langdurige vermoeidheid, eentje moest naar het ziekenhuis. Die was na drie dagen weer thuis en fietst, na twee weken, alweer fluitend door de stad. De rest merkte er weinig van. Wat verkouden, wat spierpijn. De mortaliteit van covid-19 is hoger dan van 'gewone' griep, zegt de WHO, maar beduidend lager dan van de Spaanse griep, laat staan de builenpest, de Zwarte Dood.

Zijn vader overleed aan een verkoudheid. Die ontwikkelde zich razendsnel tot een longontsteking. Hij verbleef tijdelijk in een gesticht vanwege lichamelijk ongemak. De gestichtsarts had niets in de gaten. Er waren geen mondkapjes, er was ook geen handgel, afstand bestond niet. Oude mensen in gestichten gingen in de winter nu eenmaal op grote schaal dood, hoe verdrietig ook voor de nabestaanden. Eén onervaren dokter voor het hele gesticht vond men wel genoeg. 

Hij had zijn vader graag nog een tijdje gehouden, maar een mens legt zich snel bij het onvermijdelijke neer. Hij weet niet of zijn 'netwerk' symptomatisch is voor het land. Hij is gestopt zichzelf bang te maken. 

Foto: auteur

Warnaar: Avondklok

Hij herinnert zich een verhaal dat kort na de staatsgreep rondging in Paramaribo. Bij macht hoort een avondklok, vond het Militair Gezag. Nadat die was afgekondigd, kwam er protest uit het district Coronie. De bewoners voelden zich gediscrimineerd en verzochten de militairen om hen terstond ook een avondklok te sturen.

Hij vindt het een aardige anekdote. Ieder land heeft wel een streek waarvan in de hoofdstad wordt gedacht dat de bevolking achterlijk is. Nederland, vindt hij, is daar nogal een extreem voorbeeld van. Daar denken Amsterdammers dat zij veel slimmer, beschaafder en humoristischer zijn dan de rest van het volk. Dat zijn eigen stad onmiskenbaar het middelpunt van de aarde is, de adelaars van Zeus troffen elkaar boven de plek waar nu Dordrecht ligt, ontgaat de hoofdstedelijke ijdeltuiten, te druk als ze zijn met seks, drugs en rock-and-roll verkopen aan de dronken Engelsen en andere toeristen die ze binnen hun poorten verwelkomen. 

Zo was het, denkt hij, maar inmiddels is er een verstikkende duisternis over het land neergedaald in de vorm van een wolk vol covid-19 virus. Wie besmet wordt heeft meer dan vijfentachtig procent kans niet ernstig ziek te worden, maar toch houdt een beklemmende angst het land in zijn kaken. Een avondklok, huisarrest, bezoekverbod. Hij steekt een pijp op om de tijdgeest te verdrijven.

Foto: auteur

Warnaar: Schaatssport

Op zondagen van 10.00u tot 12.00u luistert hij, als het maar even kan, naar Onvoltooid Verleden Tijd, ofwel OVT, het geschiedenisprogramma van de VPRO. Vrienden en goede bekenden weten dat ze hem in die tijd niet moeten bellen. Hij neemt niet op. Geërgerd hoort hij dat het programma om half twaalf al wordt beëindigd. Vanwege schaatsen. Ergens in Nederland is een schaatskampioenschap gaande, daar moet het programma voor wijken. Het klinkt als een vanzelfsprekendheid.

Er zijn mensen die dolenthousiast dat soort wedstrijden volgen. Hij begrijpt daar weinig van. Hij gunt het hen wel, maar hem interesseert de schaatssport geen bal. Dat sport voor geschiedwetenschap gaat, vindt hij eigenlijk een tikje barbaars. 

De laatste keer dat hij heeft geschaatst was in de winter van 1974 op 1975. Dat was in het dorp waar hij onderwijzer was, op een vijver bij de school, met zijn klas. Een derde klas. Tegenwoordig moet je dat groep vijf noemen. Dat komt door de twijfelachtige samenvoeging van de lagere school en de kleuterschool. Hij droeg een lange, zwarte winterjas en een zwarte hoed. Tijdens het schaatsen rookte hij gemoedelijk een pijp. In die tijd was roken nog geen doodzonde. Als de inspecteur in de klas kwam, was zijn eerste daad het opsteken van een dikke sigaar. Het zou iets zijn voor OVT, vindt hij.

Foto: auteur

Warnaar: Fadozanger

Hij bedenkt dat het alweer elf jaar geleden is dat hij voor het laatst in Lissabon was. Hij kan het zich nauwelijks voorstellen. Het lijkt gisteren dat hij op het hoogste platform van de lift van Santa Justa stond, waar hij een hevige aanval van hoogtevrees kreeg. Hij kroop bijna de trap af naar de brug die leidt naar het Largo do Carmo. Daar begon net een processie met de Heilige Maagd, waardoor alles vanzelf weer goed kwam. De maagd hing scheef op de schouders van het plaatselijke garnizoen, maar hij stond gewoon weer met beide benen op de grond. Nooit meer de hoogte in. Weg met de griezels die woontorens propageren!

Lissabon, de stad waar hij bij zijn eerste bezoek zonder kaart, navigatiesystemen bestonden nog niet, blindelings de weg wist. Hij weet ook niet waarom. In Lissabon gaat hij steevast een keer eten in het restaurant van de halfblinde fadozanger Louis Braga, in de Rua do Diário de Noticias. Hij hoopt dat de man nog leeft. Elf jaar geleden was hij behoorlijk breekbaar en fragiel. 

In Lissabon logeert hij meestal in hotel Borges, in de Rua Garrett, boven het café A Brasilièra. Daar hebben ze heerlijke aguardente velho. Hij neemt iedere avond een glaasje. Buiten het café zit altijd de veelnamige dichter Fernando Pessoa, gegoten in brons. 

Foto: auteur

Warnaar: Gejank

Dat veel mensen het vertikken nauwkeurig te lezen, weet hij. Hij vreest straatarm te worden als hij iedereen een stuiver moet geven die de bek maar een duw geeft bij een 'link', zonder het artikel in kwestie zelfs maar te lezen. Zo las hij onlangs een commentaar op een plaatjesboek dat is uitgereikt aan de bewoners van zijn stad. Het gaat over geschiedenis. Je kunt bij sommige supermarkten plakplaatjes krijgen voor in dat boek. Leuk voor kinderen en dementerende bejaarden. 

Dat commentaar sloeg op de inhoud. Historisch deugde daar volgens de schrijver weinig van. Onder de link schreef een of andere trut van Troje: 'Weer lekker zeiken over gratis spul. Dat gejank altijd.' Hij denkt weleens dat ze zulke mensen het kiesrecht zouden moeten ontnemen. Hij weet alleen niet hoe dat moet.

Hij vindt dat domheid en goedgelovigheid de grootste bedreigingen zijn voor de democratie. Mensen die geloven dat het covid-19 virus bewust in omloop is gebracht om de maatschappij op Chinese leest te schoeien, vallen bij hem in dezelfde betreurenswaardige categorie als lieden die letterlijk geloven in de wonderbaarlijke visvangst, het in wijn veranderde water, de opwekking van Lazarus en het over het water lopen van die man uit Nazareth. Hij hoopt op een probaat middel tegen waangedachten, het liefst in het drinkwater of in een vaccin.

Foto: auteur

Warnaar: Spertijd

Volgens de krant zijn de dierentuinen op sterven na dood. Dieren moeten verzorgd, faciliteiten onderhouden, maar door de 'lockdown', pas door het kabinet met drie weken verlengd, komen er al maanden geen bezoekers. Een van de ellendige vooruitzichten voor na de crisis, denkt hij, geen dierentuinen meer. Hij leest ook dat de boekwinkels, en niet alleen de boekwinkels, het water tot over de lippen staat. In een land als België, waar cultuur belangrijker wordt gevonden en de vrijheid van meningsuiting serieuzer wordt genomen dan in het botte Nederland, zijn boekwinkels essentiële winkels. Hij denkt aan wat Gerrit Komrij schrijft in zijn boek Lof der Simpelheid: 'Een Nederlander maalt evenveel om cultuur als een pissebed om zonlicht'.

Dierenactivisten wrijven zich ongetwijfeld in de handen, vreest hij. Beter uitgestorven dieren in het wild dan levende in de dierentuin is daar het credo. Hij betrapt zich er regelmatig op dat hij, een enkele uitzondering daargelaten, een toenemende hekel krijgt aan activisten. Vooral vanwege het moreel verheven standpunt dat ze zich aanmatigen, hun fanatisme en hun humorloosheid. Hij denkt aan de moordenaar van Pim Fortuyn, aan het geschreeuw dat dierentuinen moeten worden verboden.

Komrij schrijft ook: 'Er is veel heimelijk verlangen naar geweld en de eis tot verbod is er een voorbode van'. De krant heeft het over de spertijd die dreigt.

Foto: auteur

Warnaar: Beeldend Buddingh'

Hij leest dat een aantal stadgenoten in Dordrecht een standbeeld wil van C. Buddingh'. Hij vindt dat een goed idee. Buddingh' heeft veel voor de stad betekend. Het moet alleen niet zo'n lelijk ding worden als het beeld van Willem van Oranje, die groteske reus van de Hofstraat. Dat kun je een fijnzinnig dichter als Buddingh' niet aandoen.

Wat je hem ook niet kunt aandoen, is zijn naam verkeerd spellen. Nog altijd zijn er mensen die Cees schrijven in plaats van Kees. Van wat Buddingh' daarover zelf schrijft, trekken zij zich niets aan. Ze weten het immers beter dan de schrijver. Op de sokkel van Willem van Oranje is men de naam van de stad Oudewater vergeten. Daarmee sta je als Dordrecht in je hemd. Straks gebeurt dat met Cees misschien ook.

Toch ziet hij zo'n beeld (een mooi beeld, dus een ontwerp waarbij het volk geen inspraak heeft, want dan krijg je weer zo'n Hofstraattrol) wel zitten. De vraag is: waar zetten we Kees neer? De gemeente heeft hem al afgescheept met een lullige parkeerplaats, meent hij. Om dat een beetje goed te maken moet het wel een prominente plek zijn. In Zutphen staat Ida Gerhardt uit te kijken over de IJssel. Hij denkt aan het Groothoofd, met dan meteen Jan Eijkelboom als pendant op het Damiatebolwerk.

Foto: auteur

Warnaar: Prijs

De Postcodeloterij meldt dat hij een koek heeft gewonnen, maar dat de afhaalpunten voor koeken, althans deze winnende koeken, door de minister zijn gesloten. Hij had, in het zicht van de jaarwisseling, op iets anders gerekend. Op minstens een miljoen. Wat zou hij doen als hij een miljoen won? Nog veel meer boeken kopen, vreest hij, al kunnen de stapels, waarvoor eigenlijk geen plek is, nauwelijks meer groeien. Een groter huis misschien? Maar hij wil voor geen miljoen zijn huis voor een ander verruilen. Alleen als een fanatieke activist naast hem zou komen wonen. Dan gaat hij zelfs voor minder dan een miljoen weg.

Hij zegt altijd dat hij meespeelt omdat de loterij weleens een bedragje aan zijn voetbalclub doneert, of aan het Dordrechts Museum, maar hij doet het natuurlijk gewoon omdat hij zou stikken van nijd als heel de straat een miljoen won en hij niet. Het heeft hem een reeks tosti-ijzers, broodroosters, een nooit gebruikte ijsblokjesmachine, die niemand van zijn bekenden wil hebben, en vele bonnen voor appeltaarten van de Hema opgeleverd. En nu dus deze onafhaalbare koek.

Een jongen uit zijn eindexamenklas won ooit een ton in de voetbalpoel. Binnen een jaar was die op aan een dure auto en een dure vriendin. Nee, denkt hij, dan toch liever boeken. Of een handeltje in koeken.

Foto: auteur 

Warnaar: Held van Mafeking

Hij vond het vuurwerkverbod rondom Oud & Nieuw een goed idee, maar het werd massaal genegeerd. Het zou misschien het enige goede van covid-19 zijn geweest. Voor de rest heeft het virus alleen maar voor rampspoed en ellende gezorgd. Het heeft hem wel de ogen geopend. Nederland blijkt een slecht georganiseerde narcostaat, met een incapabel kabinet, dat leunt op een incapabele bureaucratie en dat zich laat adviseren door antivirusdeskundigen die bij tijd en wijle rollend over straat gaan, omdat ze eigenlijk ook geen raad weten.

Het parlement speelt steeds meer een bijrol, sinds het niet volledig of volledig verkeerd inlichten van de Tweede Kamer geen politieke doodzonde meer lijkt te zijn. Anders waren premier Rutte en de rest van zijn brokkenpiloten allang de laan uitgestuurd vanwege de toeslagenaffaire. Ondertussen staat het land internationaal voor gek. Bijna heel Europa, althans dat deel dat er echt toe doet, is aan het vaccineren, maar het wijsneusje van de klas loopt helemaal achteraan.

Warnaar was korte tijd lid van de padvinderij. Dat woord mag je niet meer gebruiken, want dan krijg je activisten achter je aan, die iets roepen over stikstof en de Boerenoorlog. Veel heeft hij er niet geleerd, op twee nuttige zaken na: knopen leggen en je tijdig op iets voorbereiden. Hij mag hem daarom wel, die held van Mafeking.

Foto: auteur

Warnaar: Gewoon leven

Je zou maar koning zijn, denkt hij, en dan van zo'n hypocriet, vingerwijzend volk als het Nederlandse. In coronatijd massaal naar de bouwmarkt, het tuincentrum en het vakantiepark, maar zo'n man zijn reisje naar zijn huis in Griekenland misgunnen, ook al was dat binnen de regels. Hij voelt zijn ergernis over Nederlanders de laatste tijd toenemen, ook al is hij er zelf een. Het gras is elders niet groener, maar in weinig landen zie je meer gezwaai met wijsvingers. En de 'voorbeeldfunctie' van de koning? Hij haalt zijn schouders op.

Geef mij maar een republiek, meent hij. Een beroep erven van je moeder of vader hoort bij een wereld die voorbij is. 'Zou jij geopereerd willen worden door een chirurg die het vak van zijn vader heeft geërfd?' vroeg hij eens aan een overtuigde royalist. Die zette zijn oranje opblaaskroon op en verdween hossend in de massa. De massa, het volk. In vroeger tijden, toen bijna iedereen het beroep van zijn vader erfde, heette dat het grauw, het plebs, het janhagel, het profanum vulgus.

Als hij koning was, zou hij de brallende horde geen excuses aanbieden, maar twee middelvingers. Hij zou zeggen: 'Hé, stel lullo's, zoek een ander voor die kutbaan!' Het zou een zegen zijn voor zijn dochters. Kunnen ze eindelijk ook een gewoon leven gaan leiden.

Foto: auteur