Zakdoek

Warnaar weet niet waar hij een grotere hekel aan heeft, aan storm of aan regen. Hij tikt op de barometer die niet veel goeds voorspelt. Hij twijfelt of hij naar de supermarkt zal fietsen of de boodschappen maar laat voor morgen. Hij heeft twee supermarkten op loopafstand, maar eentje is een goedkope dozenschuiver voor 'het volk', de andere is een dure zaak vanwege de biologische pretenties. In beide wil hij niet gezien worden. 

Meestal gaat hij naar de refo richting stadscentrum. Ondanks de Heere vindt hij het sympathieke mensen, maar het aanbod is beperkt. Soms komt hij thuis met de helft van zijn boodschappenlijstje en moet hij alsnog naar de super aan het Lepelaarplein, waar hij zich altijd het lazarus moet zoeken omdat die dodo's iedere paar weken hun spullen op een andere plek zetten. Hij kan dan wel tegelijkertijd langs de sigarenboer. Hij rookt al jaren niet meer, bijna niet meer, maar wil een voorraad sigaren aanhouden. Je weet nooit of het oorlog wordt of dat er een nieuwe pandemie uitbreekt. Hoe moet je dan zo'n avondklok de baas blijven?

Als hij moet niesen ruikt zijn zakdoek vreemd. Een soort chemische lucht, denkt hij eerst, maar dan schiet hem het meisje te binnen dat een paar avonden terug uit de kroeg met hem meefietste naar huis. Het regende en ze hadden tegenwind. Ze dronken whisky. Naarmate hij meer innam kwam het glasoverschrijdend gedrag. Hij denkt met een glimlach aan hoe hij haar schoot met die zakdoek probeerde te drogen.

Foto: auteur

Storm

'Jawel, ik ben wezen stemmen,' antwoordt Warnaar een iets te nieuwsgierige buurvrouw, 'en ook maar gelijk voor het waterschap.' Hij had geen notie van wat welke partij daar nou wilde, maar hij had gewoon iemand gekozen van de club die ook zijn stem voor de Provinciale Staten, en dus indirect voor de Eerste Kamer, had gekregen. Geen proteststem, maar een keurige, gematigde partij, ietwat links van het midden. 

Heel lang geleden, toen hij nog een puber was, had hij weleens op 1 mei met nog een handvol anderen achter een rode vlag door het dorp gelopen, maar dat was toch vooral om met vriendjes mee te doen. In zijn studietijd vond hij Marx en Lenin alleen maar slaapverwekkend en zat hij liever in de kroeg dan mee te schreeuwen met opgewonden medestudenten. De kroeg is sindsdien populair gebleven.

De buurvrouw zei iets over de Boze Boeren Beweging, maar tegelijkertijd vroeg de bakker wie er aan de beurt was en deed hij zijn bestelling. Hij ging er verder niet op in. De kranten stonden vol over de zoveelste protestclub die uit het niets was opgekomen en ongetwijfeld weer in het niets zal verdwijnen. Het begon al bij boer Koekoek, die hij als dertienjarige trouwens wel grappig vond, lang voor de opkomst van die kale kwibus uit Rotterdam met zijn schoothondjes. Hij vindt alle ophef in de kranten en op de radio iets te veel van het goede. Toen de storm eindelijk een beetje begon te luwen, kreeg je ook nog Ajax-Feyenoord.

Foto: auteur

Verder van huis

Lieve Stella,

Het was druk, gistermiddag, bij de presentatie van Verder van huis in cultuurpaleis Visser's Poffertjes. 's Morgens dacht ik nog even 'wat moet het worden?' want ineens begon het afzeggingen te regenen. De ene genodigde had griep, de andere kampte met onverwachte sneeuw en werkzaamheden aan het spoor, de volgende had te doen met een krolse poes, er was iemand met een zieke chauffeur en er was ook nog een moeder van wie een kind moest bevallen. Nu hadden heer uitgever en ik heel veel uitnodigingen verstuurd, derhalve viel het alles mee. Visser was goed gevuld en heer uitgever was zelfs even bang dat hij niet genoeg boeken had meegenomen. Over de verkoop mogen we niet ontevreden zijn. Ik twijfel of ik te zijner tijd bij de afrekening van de royalty's ook de kosten van mijn vulpeninkt moet terugvragen, de originele dagboeken zijn tenslotte allemaal met de hand geschreven. Een paar jaar geleden heb ik twee liter encre bleue myosotis van de firma Herbin uit Parijs ingeslagen, zodat ik voor de komende decennia niet zonder hoef te zitten, maar wat ik ervoor heb betaald ben ik allang vergeten. Misschien schenk ik heer uitgever dat bedragje wel, omdat ik heel tevreden ben over hoe het boek er uitziet. Een mooie, rustige letter, niet te groot dit keer en met een prettig tintje, een beetje myosotisachtig.

Het is niet overdreven om te zeggen dat de belangstellenden van heinde en ver kwamen. Van Friesland tot Zeeuws-Vlaanderen. Dat maakt een beetje verlegen. Waaraan heb ik het te danken dat mensen zoveel moeite doen om een uurtje voor mij in Visser te gaan zitten, waarbij verwacht wordt dat ze ook nog eens een keer dat boek aanschaffen? Wel voor de gelegenheid met korting, maar zonder het boekenweekgeschenk. Dat de presentatie midden in de boekenweek viel, hadden noch heer uitgever noch ik ons gerealiseerd, anders had ik het lijvige en dure Denken ist heute überhaupt nicht mehr Mode van Anna Haag een paar dagen later opgehaald bij mijn boekhandelaar. 

We hadden, mag ik wel zeggen, een mooi, beknopt programma. Thisgirlslife (Ilona Snip) zong een paar van haar prachtige liederen. Ik ben al jaren een groot liefhebber van haar muziek. Ik vind haar een even grote ster als mijn oud-leerlinge Merel Baldé (Merol). Als Ilona ook een paar jaar geschiedenisles van me had gehad, was ze nu vast en zeker net als Merol op succestournee door Nederland en Vlaanderen. 

Wim van Til, oprichter van het Poëziecentrum Nederland, nam het eerste exemplaar in ontvangst, nadat ik eerst voor het publiek een praatje had gehouden over mijn fascinatie voor ego-literatuur. Waarom toch? Dat weet ik eigenlijk niet. Het overkomt je. Het mag niet van Lodewijk Wiener en Willem Frederik Hermans, maar ik weet nog dat het eerste dagboek van Kees Buddingh' uitkwam en dat ik de hele nacht heb doorgelezen, omdat ik eenvoudigweg niet kon stoppen. 

Het begon natuurlijk allemaal met de publicatie van het literair dagboek van Paul Léautaud in Privé Domein. Ook daar was ik meteen aan verslingerd. Jammer dat er zo godsgruwelijk weinig van Léautaud in het Nederlands is vertaald. Ik heb nog wel wat van hem in het Frans, maar om nu die hele ontzagwekkende serie dagboeken in de Pleiadereeks te kopen? Ik weet nu al niet meer waar ik mijn boeken moet laten. Er zijn heel wat dagboekaniers, brievenschrijvers en auteurs van memoires die ik bijzonder graag lees. Hans Warren, bijvoorbeeld, Mensje van Keulen, de gebroeders De Goncourt, C.O. Jellema, Jean-Paul Franssens, maar er moet altijd wel iets zijn van wat tegenwoordig een 'klik' heet. Ik heb bijvoorbeeld een paar maal geprobeerd de dagboeken van Arnold Bennett te lezen, of die van Virginia Woolf, maar daar blijf ik altijd weer teleurgesteld in steken. Het zal wel aan mij liggen. Jij bent een groot bewonderaar van Woolf, haar foto staat nog steeds op je werkkamer, die nog in dezelfde staat is als toen je me moest verlaten. Je kunt er zo weer aan de slag. Van Woolf haar fictie houd ik ook, maar haar dagboeken? Misschien moet ik het weer eens proberen, maar ik geloof dat ik afdwaal.

In zijn dankwoord sprak Wim op zijn beurt over zijn fascinatie voor poëzie. Hij vroeg wanneer er weer eens een bundel van me verschijnt. Ik bleef het antwoord schuldig. Ik schrijf nog maar heel weinig gedichten en als er eens eentje komt, vind ik het na een paar dagen meestal niet goed genoeg. Jij stimuleerde mijn poëzieschrijven, was altijd vol belangstelling en aangenaam kritisch. Ik mis dat. Misschien moet ik weer Engelse gedichten gaan vertalen. Weer eens wat oppikken van Moniza Alvi, Susan Wicks of Joanne Limburg, maar op het ogenblik ben ik te intensief met proza bezig en bij mij is het altijd het een of het ander.

Tot mijn verrassing las Wim aan het eind van zijn verhaal mijn gedicht American dreams voor en dat was, gezien de inhoud van Verder van huis heel toepasselijk. Het is trouwens een van jouw favoriete gedichten. Jij bent de aangesprokene in de tekst. 'Konden we Stella maar weer terug toveren,' schreef Marie-Thérèse uit Brugge me onlangs. Konden we samen nog maar eens een keer over die brug over de Mississippi wandelen, op de campus bij Middlebrook Hall!

Je ziet, de romanticus in me wordt wakker, maar goed, we hadden nog een stevige nazit en ik heb gelukkig heel wat boeken moeten signeren. Kunstbroeder Xuan Tran bracht Vietnamese hapjes mee voor het hele publiek en zijn vrouw LamCi, die afgelopen maandag op een foto in Trouw zomaar een zoen kreeg van Mark Rutte, kwam met een grote bos bloemen. Jammer dat de Engelse vertalingen van Xuans poëzie niet echt opschieten. Als er daar voldoende van zijn, kan er een Nederlandse vertaling komen en kan heer uitgever weer een presentatie organiseren. Het zou mooi zijn als iemand zijn werk direct vanuit het Vietnamees in het Nederlands kon vertalen, maar die iemand moet dan wel een dichter zijn en een verdomd goeie kennis van de brontaal hebben. Ik durf me, als dichter, na meer dan dertig jaar Grieks spreken nog steeds niet te wagen aan het vertalen van Griekse gedichten. Samen lukte ons dat wel. Ook dat mis ik.

Even iets anders. Ik kreeg een tijdje terug van iemand The Librarian of Auschwitz cadeau. Een boek dat is geschreven door Antonio Iturbe, een Spanjaard, en vertaald in het Engels door Lilit Zekulin Thwaites. Ik heb het net uitgelezen. Het is een verschrikkelijk verhaal. Ik bedoel: het boek is goed geschreven en voor zover ik dat kan beoordelen in voortreffelijk Engels vertaald, maar het gaat over de gruwelen van Auschwitz en Bergen Belsen en over hoe de mensen die trachten te overleven. Een uiterst beklemmend verhaal over een veertienjarig meisje dat, met alle risico's die dat meebracht, een klein aantal boeken verborgen hield voor lessen in een clandestiene school. Ik ga je het verhaal niet in detail vertellen, maar ik heb er slapeloze nachten en vreselijke dromen van gehad. Soms moest ik het even een dag of wat wegleggen voor ik verder kon lezen. Het boek is gebaseerd op het ware verhaal van Dita Kraus, een joods meisje uit Tsjecho-Slowakije dat vanuit Praag via Theresienstadt in Auschwitz terechtkwam. Ze heeft de oorlog goddank overleefd, maar door haar geschiedenis, verwoord in dit boek, kwamen de verschrikkingen van de vernietigingskampen wel heel dichtbij. En dat terwijl ik als historicus toch goed op de hoogte meen te zijn met de gebeurtenissen van toen. Als ik bedenk dat er nu weer in Nederland mensen rondlopen die de holocaust ontkennen en die weer die vileine anti-semitische complottheorieën rondbazuinen, lopen de koude rillingen me over de rug. Ik weet soms niet meer in wat voor tijd we leven. Ik houd er voorlopig maar even over op.

In gedachten, altijd,

Kees

Dordrecht, 13 maart 2023.

Foto: Leónie Holshuijsen

Verder van huis (slot)

Op zondag 12 maart 2023 om 16.00u wordt deel VIII van mijn serie literaire dagboeken gepresenteerd in Visser's Poffertjes, Groenmarkt 9 in Dordrecht. De titel van het boek luidt 'Verder van huis. Literair dagboek 1987-1988'. Het wordt gepubliceerd door Uitgeverij Liverse. Dit is de laatste voorpublicatie. U bent allen van harte welkom bij de presentatie. De toegang is gratis, het boek, dat 17,95 euro kost, wordt door de uitgever speciaal voor de gelegenheid voor 15,00 euro aangeboden en desgewenst krijgt men de handtekening van de schrijver er gratis bij. De muzikale omlijsting is in handen van de bekende zangeres Thisgirlslife (Ilona Snip), het eerste exemplaar wordt in ontvangst genomen door Wim van Til, oprichter van het Poëziecentrum Nederland.

Maandag, 19 september 1988:

Stella was er gisteren, toen we elkaar belden, heel zeker van dat ze 17 oktober komt. Dat is nog maar een maand. Die tijd kan me niet snel genoeg gaan.

Gistermiddag met Lupius naar Merz gewandeld. Ik was er in geen tijden geweest. Het was er aangenaam rustig. Ik heb het bij een cappuccino en twee Oud-Hoegaards gehouden, omdat het zaterdag bij Thijs nogal uit de hand is gelopen. We waren trivial pursuit aan het spelen met Richard, Gerrit en Herbert, toen Peter Bonte onverwacht voor de deur stond. Even later kwamen ook Wim en Vera. Toen werd het heel erg gezellig en vier uur in de ochtend. Zoveel had ik eigenlijk niet gedronken, maar ik kan op de een of andere manier niet goed meer tegen laat naar bed gaan.

Woensdag, 21 september 1988:

Ik zou vandaag op bezoek gaan bij Stientje Buddingh', maar toen ik in de Bankastraat aanbelde, deed Wiebe open en bleek zijn moeder met griep in bed te liggen. Gezegd dat ik haar beterschap wens en binnenkort zal bellen.

Een lieve brief van Stella bij de post en bericht van Hanneke en Geoffrey uit Amerika.

Vrijdag, 23 september 1988:

Ik kwam vanmiddag in de boekwinkel op de Reeweg Laura Jonker tegen, leerlinge uit de eerste klas waaraan ik in Hendrik-Ido-Ambacht lesgaf. Ik herkende haar onmiddellijk, zij aarzelde even, het is tenslotte veertien jaar geleden. Laura en haar onafscheidelijke vriendin Khadija Ben Chikhi. Ik associeer die twee met de beste jaren tot nu toe uit mijn onderwijsloopbaan. Ze was verbaasd dat ik haar naam direct wist, maar ze vermoedt natuurlijk niet hoeveel de brief voor me betekende die zij en Khadija aan hun 'oude meester' schreven toen ik pas van baan was veranderd en die vreselijke, eerste maanden op de mavo doormaakte. Ze vertelde dat ze in het Kasperspad woont en werkt bij de fysiotherapeut aan de Reeweg. We konden bij de kassa maar even praten, want er begon zich een rij te vormen en zij moest naar haar werk.

Foto: auteur

Verder van huis is verkrijgbaar via verkoop@liverse.nl, direct bij de auteur of te bestellen in de reguliere boekhandel.

Verder van huis (7)

Op zondag 12 maart 2023 om 16.00u wordt deel VIII van mijn serie literaire dagboeken gepresenteerd in Visser's Poffertjes, Groenmarkt 9 in Dordrecht. De titel van het boek luidt 'Verder van huis. Literair dagboek 1987-1988'. Het wordt gepubliceerd door Uitgeverij Liverse. Voor het zover is, zullen er, uiteraard onregelmatig, want je moet de spanning erin houden, enkele korte voorpublicaties op dit weblog verschijnen.

Dinsdag, 26 januari 1988:

Vanmiddag mentorenvergadering gehad. 'Men' wil dat je als mentor steeds meer sociaal werker moet worden: je moet achter incest aan, achter kindermishandeling, achter vervuiling en verwaarlozing, controleren of ze genoeg aan sport doen, of ze roken, of ze het niet stiekem met elkaar of met de buurman doen, of ze, godweetwat nog meer uithalen, mankeren of ondergaan. Natuurlijk bestaan er problemen, als je daar een vermoeden van hebt moet je het doorgeven aan een geschikte instantie, de hulpverleningswereld tiert tenslotte welig, maar ik ben allereerst leraar, geen buurtwerker, politieagent of psycholoog. Daar heeft 'men' te weinig oog voor.

Zaterdag, 30 januari 1988:

Gisteren naar de receptie van de Fulbright-commissie geweest, in Amsterdam. Kort met enkele Amerikaanse gasten gesproken en met een paar voormalige seminargenoten, maar echt sprankelend was het niet. Eerder wat saai. Uit de reactie op een vraag van mij leid ik af dat mijn rapport overduidelijk ongelezen in een lade is verdwenen. Ik had me de moeite grotendeels kunnen besparen, maar goed, de periode in Amerika was leerzaam en de beurs beslist genereus. Ik moest de commissie teleurstellen wat de homestays in Nederland betreft, want ik ben van plan de zomer bij Stella door te brengen en kan dus niet ontvangen.

Begonnen aan deel drie van Jean Auels' cyclus De aardkinderen. Boeiend om te lezen en zeker iets dat ik mijn leerlingen ga aanraden, al schrikken die misschien van de omvang. Dikke boeken, daar houden ze niet van, maar ik ben er de rest van het weekeinde lekker zoet mee.

Foto: Kees Klok

Verder van huis is vanaf nu te reserven via verkoop@liverse.nl