Sinds de opening, in juni 2009, van het nieuwe Akropolis Museum in Athene is de discussie weer opgelaaid over de Elgin Marbles, de beelden van het fries van het Parthenon, die aan het begin van de 19e eeuw naar Engeland werden overgebracht door Lord Elgin en nu berusten in het British Museum. Al in de tijd dat die gebeurtenis plaatsvond was het een omstreden zaak. Zo keerde de philhelleen Lord Byron zich tegen wat tegenwoordig in Griekenland, en niet alleen daar, als een ordinaire diefstal van kunstwerken wordt beschouwd. De discussie waar de Elgin Marbles thuishoren, in het British Museum of op de Akropolis van Athene, is al heel oud. Het was de Griekse actrice Merlina Mercouri, die haar als minister van cultuur eind vorige eeuw nieuw leven inblies. Zij vond dat Groot-Brittannië een ereschuld had om de beelden terug te sturen naar Griekenland. Daar wilden de Britten niet van horen. Door de luchtvervuiling in Athene zouden zij onherstelbare schade kunnen oplopen, zoals met meerdere monumenten is gebeurd, en het museum op de Akropolis was veel te klein en te slecht uitgerust om de kunstwerken op een fatsoenlijke wijze te kunnen conserveren. Daar hadden ze wel gelijk in, maar dat gelijk is inmiddels door de tijd achterhaald. Nog steeds is Athene een stad waar de luchtvervuiling behoorlijk kan toeslaan, maar sinds het autovrijmaken van het gebied rond de Akropolis en allerlei maatregelen van de Griekse regering om de smog terug te dringen, is de situatie wel verbeterd. Daar komt bij dat het nieuwe Akropolis Museum zeer goed geoutilleerd is en daarom uitstekend in staat om de beelden op de best mogelijke manier te conserveren.
De Britse argumenten hebben hierdoor hun geldigheid verloren. Wat staat dan nog de terugkeer van de Elgin Marbles naar Athene in de weg? Misschien de hoge toon waarop sommige Grieken de kunstwerken terugeisen. Ongetwijfeld horen de beelden op de Akropolis, in casu in het nieuwe museum, maar men dient wel één ding in het oog te houden, namelijk dat de Gieken niet het alleenrecht op de Elgin Marbles hebben. Het klassieke Griekenland is de bakermat van de Europese cultuur, de Elgin Marbles zijn een hoogtepunt van klassieke beeldhouwkunst. Als Europeanen hebben wij het volste recht om de beelden evenzeer op te eisen als een deel van onze cultuur. De nationalistische toon waarop sommige kranten en smaakmakende Grieken de eis tot repatriëring van de beelden kracht bij zetten, wekt wrevel in Europa. De klassieke Griekse cultuur is Europees gemeengoed en niet het exclusieve eigendom van de moderne Grieken.
Een en ander neemt niet weg dat de Elgin Marbles in Athene horen en dat het de Britten zou sieren dat te erkennen en de beelden zo snel als maar kan aan het Akropolis Museum af te staan, onder dank van die zijde voor de goede zorgen. De nu in Athene geëxposeerde gipsafgietsels zouden dan naar Londen kunnen. Anderzijds legt dat de Grieken, als eerst rechthebbenden, maar niet als enig rechthebbenden, zekere verplichtingen op, zoals het ruimhartig beschikbaar stellen van de beelden voor tentoonstellingen elders in Europa, en natuurlijk om een perfecte zorg voor het erfgoed te betrachten. Wat dat laatste betreft zit het, gezien de uitrusting en de deskundige staf van het nieuwe museum, wel goed.
Eerder gepubliceerd in Griekenland Magazine, jg. 7, herfst 2009.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten