De 'reddende' revolutie

Op 24 juli aanstaande is het veertig jaar geleden dat het Griekse kolonelsbewind ten val kwam en in Griekenland de 'democratie' werd hersteld. Ik zet dat woord bewust tussen haakjes, want hoewel de situatie in het land na de val van de junta niet te vergelijken is met die ervoor, kunnen bij de kwaliteit van de democratie nog wel wat vraagtekens worden gezet. Al is het alleen al omdat de macht in handen kwam van een corrupte politieke elite, die nog steeds aan de touwtjes trekt. De vraag is hoe lang nog. De crisis die het land economisch heeft doen ineenstorten heeft geleid tot een voortgaande radicalisering onder de kiezers, zowel aan de linkerzijde als rechts van het politieke midden. Een ander vlekje op de Griekse democratie is het ingewikkelde kiesstelsel met de merkwaardige bepaling dat de partij met de meeste stemmen automatisch vijftig zetels erbij krijgt, zodat een club die nog geen veertig procent van de stemmen haalt met absolute meerderheid kan regeren. Een truc die regeringspartij Nea Dimokratia bij de jongste verkiezingen overigens geen absolute meerderheid opleverde, zodat een coalitie moest worden gevormd met twee andere partijen, waarvan er een al spoedig uit de trein sprong, zodat het land nu wordt bestuurd door de twee partijen (ND en Pasok) die om beurten na 1974 de macht hadden en gelijkelijk verantwoordelijk zijn voor de droevige situatie waarin Griekenland nu verkeert. Die coalitie steunt op twee zetels meerderheid in de Vouli, het Griekse parlement. Een ander vraagteken dat kan worden gezet is de wijze waarop met de media, de persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting wordt omgesprongen en tenslotte is er dan ook nog de twijfelachtige invloed van de oppermachtige staatskerk.

Het is niet toevallig dat Uitgeverij Liverse op 24 juli in Grand-café Brinkmann op de Grote Markt in Haarlem een boek presenteert dat het Griekse kolonelsbewind tot onderwerp heeft. Het is De 'reddende' revolutie van historica Djamila Zon, die de jammerlijk mislukte pogingen beschrijft van de junta om de Grieken op te voeden tot een nieuw, superieur soort mens. Het boek dat steunt op uniek, in Griekenland opgespoord, bronnenmateriaal geeft een onthutsend beeld van het kolonelsbewind en de propaganda die het hanteerde om zijn ideologie van de nieuwe mens, analoog aan wat Adolf Hitler in Duitsland voor ogen had, praktijk te laten worden. Dat het een club van intellectueel weinig begaafde, minne mannetjes was wisten we eigenlijk al, maar het is goed om dat nog eens op basis van grondig onderzoek bevestigd te zien. Het boek is niet alleen interessant als, vlot leesbare, dus ook voor een breder publiek zeer toegankelijke, historische studie. Het is ook griezelig actueel. Recente opiniepeilingen wijzen uit dat onder steeds meer Grieken de gedachte wortel schiet dat het allemaal onder de junta nog zo slecht niet was en dat een nieuwe dictatuur het land uit de crisis zou kunnen trekken.

De mens is kort van memorie en leert zelden iets uit de geschiedenis. In een land als Griekenland, dat nog lang niet toe lijkt aan een volwassen omgang met de eigen geschiedenis, zoals dat in Duitsland inmiddels wel het geval is, is de memorie zo mogelijk nog korter. Ook is het Griekse geschiedenisonderwijs doordrongen van nationalistische mythevorming met veel heldenverering en aanklevende bombarie. De 'reddende' revolutie is uitstekend tegengif tegen de groeiende populariteit van extreem rechts, waaraan we het te danken hebben dat er inmiddels enkele onvervalste Griekse nazi's in het Europese parlement zitting hebben genomen. Of het snel in het Grieks zal worden vertaald, betwijfel ik echter, want de economische crisis heeft ook geleid tot een crisis in de Griekse uitgeverswereld.

Belangstellenden zijn van harte welkom bij de presentatie van De 'reddende' revolutie, om 15.00u op de Haarlemse Grote Markt. Stuur s.v.p. even een berichtje dat u komt aan de uitgever info(at)liverse.nl. Wie verhinderd is, maar het boek, dat met korting tijdens de presentatie wordt aangeboden, toch wil hebben, kan het vanaf nu bestellen bij Uitgeverij Liverse of de betere boekhandel.

Djamila Zon, De 'reddende' revolutie. ISBN 978 94 91034 26 8, euro 17.50.