Lieve
Stella,
Gisteren
was ik op de nieuwjaarsreceptie van de vereniging van migranten uit
Didimoticho. Uitgenodigd door Tilly, die er is geboren en opgegroeid.
Na een overvloedige maaltijd werd de traditionele tsoureki
aangesneden. Er was volop zang en dans. Even weg van die vermaledijde
crisis. Een ouderwets gezellig feest, in Berenketi, een ouzeri in de
Diagora, bij ons in de buurt. Ik werd door veel aanwezigen herkend,
omdat ik samen met Tilly weleens gedichten heb gelezen bij de
vereniging. Na afloop ben ik braaf naar huis gewandeld. Als ik nog
naar Loxias was gegaan, zou het zwaar uit de hand zijn gelopen.
Vanmiddag
heb ik geluncht met Kostas G. bij Jev Zein, waar het weer uitstekend
was, al had Kostas aanmerkingen op de rode wijn. Volgens mij was er
niets mis mee, maar hij ging over op witte. Tja, als je zelf
uitstekende wijn maakt, ben je misschien snel kritisch over die van
een ander. Hij gaf mij een fles tsipouro, ook van eigen
makelij, die ik meeneem naar Dordrecht. Ik waag het maar, in de
koffer, ingepakt in het jack dat hier hangt, maar dat veel te warm is
voor de Griekse winter. Kostas is eindelijk hersteld van zijn
prostaatoperatie, maar nu heeft hij last van een knie. Hij moet
daaraan worden geopereerd, maar voorlopig is het geld op.
Het
zijn twee ogenschijnlijk vrolijke dagen, al speelt mijn saudade
wel steeds op de achtergrond. Zeker nu hier, in Loxias, Cesare Evora
haar gelijknamige lied zingt en vooral toen ik hoorde dat Kostas het
huis in Nikiti wil verkopen omdat er geen geld meer is voor het
onderhoud. Vijfentwintig jaar lang heeft hij het stukje bij beetje
opgebouwd, iedere keer als er weer wat geld was, tot het een
paradijsje is geworden. Wat hebben wij er in betere tijden vaak
gelogeerd en genoten. Het gaat allemaal te loor. Kostas wordt dit
jaar zeventig, dat telt ook. Hij kan het werk in de tuinen eigenlijk
niet meer aan. Als jij nog had geleefd, hadden wij het misschien
kunnen kopen of huren, hoewel ik zelfs de tuin in Dordrecht
nauwelijks aankan, maar in Nikiti hadden we daar wel een mannetje
voor gevonden. Zonder jou wil ik de verantwoordelijkheid voor een
huis in Griekenland eigenlijk niet meer. Dat denk ik op het ogenblik
en die gedachte wordt steeds sterker.
De
saudade komt ook als ik de studenten en studentes in Loxias
zie. Ze studeren zich te pletter, in de hoop daardoor iets in het
buitenland te kunnen beginnen, want voor negen van de tien is er in
Griekenland absoluut geen toekomst. Als ze niet vertrekken, wacht de
werkloosheid, of ze vinden een flutbaan in de horeca voor een
fooitje. Ik zie ze ook wel reclamefolders rondbrengen of pizza's
bezorgen. De doctorandus in de psychologie gaat langs de deuren om de
gasmeter op te nemen en prijst zich stikgelukkig dat hij werk heeft.
Ooit vertelden mijn ouders over de jaren dertig en het schrikbeeld
van de ingenieur op de tram. Er zijn al zo'n 200.000 jongeren, vaak
hooggeschoold, vertrokken. Wat een vooruitzicht als je twintig bent.
De ellende zal trouwens niet tot Griekenland beperkt blijven als we
in Europa de heilloze weg van het neoliberalisme blijven bewandelen.
Ik zal het de PvdA niet snel vergeven dat ze inmiddels alle
grondbeginselen van de sociaal-democratie heeft verkwanseld voor die
valse economische profetie.
Ik
heb in het Schrijfhuis weer een stapel boeken apart gezet voor de
bibliotheek van de Hollandse school. Morgenochtend ga ik ze brengen,
even met bus 12 op en neer. Het was nog moeilijker selecteren dan de
vorige keer, maar ik kan niet alle boeken naar Dordrecht sturen. Dat
ik de prachtige boekenkast, die jij een jaar of twaalf geleden door
een timmerman hebt laten maken, zal moeten achterlaten, gaat mij wel
aan het hart, maar ik heb er in Dordrecht werkelijk geen plaats voor.
Lieve, die de bibliotheek bijhoudt, zal blij zijn met de gift. Doordat de
Nederlandse overheid volstrekt niet is geïnteresseerd in behoud van
de Nederlandse taal en cultuur onder emigranten, is de subsidie voor
de Hollandse scholen in het buitenland geschrapt, zoals eerder de
Wereldomroep de nek werd omgedraaid. Het was een van de eerste
bezuigingingsmaatregelen, geloof ik. Het is een kwestie van
mentaliteit. Van een platte, materialistische mentaliteit.
Dezelfde
mentaliteit maakt het mogelijk dat we warme banden onderhouden met
een land als Saoedi-Arabië, waar een blogger die voor het vrije
woord strijdt tien jaar de gevangenis in gaat, duizend zweepslagen
krijgt, in gelijkmatige porties, om het te kunnen overleven, en een
gigantische boete. Waar vrouwen bijna worden doodgegeseld als ze zijn
verkracht en waar onthoofdingen in het openbaar tot het populaire
vermaak behoren. Ach, we weten het, hypocrisie is beter voor de
portemonnee dan een moreel verheven standpunt en schijnheiligheid is
even wijd verbreid als stompzinnigheid. Ik ga mij steeds meer vinden
in het mensbeeld in de boeken van L.H. Wiener. De twee
verzamelbundels met zijn korte verhalen doe ik niet weg. Die gaan
beslist mee naar Nederland.
Ik
denk nog even aan het feest van de Didimotichenzers. Tilly moedigde
mij een paar keer aan om mee te dansen. Ik wilde dat eigenlijk wel,
je weet dat ik heel enthousiast een chasapiko kan dansen, maar
iets weerhield me. Ik kon me er niet toe zetten, door iets waarvan ik
niet kan bedenken wat het is. Geen schroom, want je weet dat het mij
een zorg zal zijn wat wie dan ook van mij denkt. De enige gedachte die wel altijd bij me opkomt is: wat zou Stella ervan vinden? Als het
even kan, houd ik daar rekening mee.
In
gedachten, altijd,
Kees
Thessaloniki, 16 januari 2015
Foto: Olivia Vrakopoulou
Geen opmerkingen:
Een reactie posten