Verdwenen

   Voormalige Monterssori kleuterschool Dordrecht (beneden) kort

    voor de sloop.

Op foto's uit die tijd zag ik er misschien wel uit als een lief ventje, maar al op de kleuterschool kon ik behoorlijk dwars en druk zijn. Alle kans dat, als ik vandaag de dag op de kleuterschool zou zitten, ach nee, sorry, in groep één, iemand ADHD of een ander modieus woord zou roepen en aan zou komen zetten met een potje pillen. 'Ga maar buiten spelen,' zei mijn moeder, als ik weer eens een beetje te druk was, want op de kleuterschool zat je alleen in de ochtend, 's middags was je thuis.

Het gemeentebestuur was in de tijd dat ik jong was een bestuur van fanatiek slopen. Toegegeven, een deel van de binnenstad was verkrot en aan sanering toe, maar anders dan in veel vergelijkbare steden ging dat saneren in Dordrecht te snel, te voortvarend en werd er te veel ruimte gegeven aan architecten die wellicht dachten iets van esthetiek te weten, maar gespeend waren van elk besef van de schaal die een historisch stadscentrum aankan. Kortom, er werd vaak te hoog gebouwd in vormen die geen enkel gevoel voor de geschiedenis van de stad verraadden. Aan de landzijde van het centrum werd het hart eruit gerukt en verrezen bouwkundige gruwels als de Spuiboulevard, het Achterom, de Sarisgang, het Statenplein en de Grote Markt. De Bleijenhoek is nog steeds, alle pogingen er iets van te maken ten spijt, een troosteloze mislukking. 

Ook de negentiende eeuwse schil rondom het historisch centrum had te lijden. Door die vermaledijde Spuiboulevard en door de barbaarse afbraak van een reeks schitterende villa's aan de Johan de Wittstraat en de Burgemeester de Raadtsingel. Villa Avondzon, bijvoorbeeld, en de villa van orthopedisch chirurg dr. Klementschitsch. Zij werden vervangen door onooglijke flats en een postkantoor dat alles wat het saneringsplan teweeg bracht in esthetische gruwelijkheid overtrof. Ondertussen werd het sierlijke, goed in het stadsbeeld passende postkantoor aan het Bagijnhof gesloopt om plaats te maken voor de derderangsarchitectuur van C&A en HEMA. De Dordtse bevolking heeft dat het stadsbestuur nooit vergeven. Ook het oude Johan de Witt-gymnasium bij het Beverwijcksplein werd geslachtofferd. Bijna even onvergefelijk was de sloop van het mooie hotel Ponsen. Er kwam een klomp gestapelde baksteen voor in de plaats. Daar tegenover, waar ooit villa Simpang stond, gebombardeerd in de oorlog, verrees het Tomado-gebouw. Door velen geprezen als een architectonisch pareltje, maar ik kan er niet meer in zien dan een saai brok glas en beton.

                                       Hotel Ponsen

Ik heb het, vanuit mijn jongenskamer achter de Remonstrantse kerk, met uitzicht op de Johan de Wittstraat, allemaal zien gebeuren. Ik werd er niet minder dwars van, maar strijden tegen de Moloch van doorgeslagen modernisme heeft vaak iets van strijden tegen de bierkaai. Ik kon indertijd nog net een foto maken van mijn oude kleuterschool aan de Cornelis de Wittstraat, waar ik als ventje een prettige tijd had, totdat de juf ging trouwen en ontslag nam. Dat moest nog in die tijd. Ik was verliefd op de juf, dat spreekt, maar net als veel ander moois uit mijn omgeving verdween zij. Ik heb haar nooit meer gezien. 

Foto Montessori kleuterschool: Kees Klok.

Foto hotel Ponsen: Beeldbank Regionaal Archief, Dordrecht.