donderdag, juli 26, 2012

Een Nederlandse onafhankelijkheidsdag? Liever niet.


Op 19 juli hing een aantal winkeliers in Dordrecht de vlag uit en hief een select gezelschap een glaasje sinaasappelsap, om de geboorte van Nederland te vieren. Op 19 juli 1572 vond in de stad namelijk de eerste vrije vergadering plaats van de Staten van het tegen Filips II in opstand gekomen gewest Holland. Deze week pleitte Marco van Schaardenburgh in De stem van Dordt voor 4 juli als onafhankelijkheidsdag van Nederland. 'Op 4 juli 1575 riep de Unie van Dordrecht de onafhankelijkheid van Nederland uit,' schrijft hij. Historisch gezien is dat niet helemaal juist. De Staten van Holland en Zeeland, alsmede de steden Buren en Zaltbommel, erkenden toen het gezag van Willem van Oranje als stadhouder. Aan een vorm van onafhankelijkheid werd voorlopig nog niet gedacht. Beiden zijn wel significante gebeurtenissen tijdens de opstand in de Nederlanden. Die begon formeel in mei 1568, met de inval van een legertje onder Lodewijk van Nassau, de broer van Willem van Oranje, in Groningen. Dat leidde tot de veelbezongen Slag bij Heiligerlee, waar de jongste broer van Oranje, Adolf, het leven liet. Het was allerminst een blijvend succes. Landvoogd Alva had de zaak snel onder controle, waarna het nog vier jaar rustig zou blijven, want de inval van Oranje zelf, later dat jaar in Limburg, eindigde in een fiasco. Alva vermeed een veldslag en al snel raakte het geld op, zodat het huurlingenleger moest worden ontbonden. Pas in 1572 kwam de strijd op gang, door het onverwachte succes van de Watergeuzen bij Den Briel. De opstand zou, met een tussenpose van twaalf jaar, tot 1648 duren. Toen werd, op 15 mei, de Vrede van Munster getekend, een deelverdrag van de veel meer omvattende Vrede van Westfalen. Pas daardoor kreeg de onafhankelijkheid van het noordelijk deel van de Nederlanden de jure zijn beslag, al speelde de Republiek der Verenigde Nederlanden toen al een jaar of vijftig volop mee op het internationale toneel.

Het is maar de vraag of je de geboorte van een land door het instellen van een nationale onafhankelijkheidsdag moet herdenken. Bij het woord onafhankelijkheidsdag moet ik denken aan allerlei nationalistisch vertoon met vlaggen en ronkende toespraken ter ere van vaderlandse helden. In een tijd waarin de noodzaak van een Europese Federatie zich steeds dringender doet voelen, zitten we niet te wachten op allerlei nationale vieringen. Als het ontstaan van Nederland dan toch zo nodig moet worden herdacht, dan zijn er bovendien wel geschiktere data dan 4 of 19 juli, die alleen ons Dordtenaren wel goed uitkomen, omdat de gebeurtenissen hier ter stede plaatsvonden. Een goede datum zou 22 juli zijn, want op die dag in 1581 werd Filips II officieel aan de kant gezet (Plakkaat van Verlatinghe). Een nog betere datum is wellicht de voornoemde 15e mei. Toen, in 1648, werd de Republiek echt volwassen, al bestond die al sinds 1588, toen de Staten-Generaal besloot dat men het voortaan wel zonder buitenlandse landvoogd kon stellen. Dat gebeurde na de mislukte avonturen met de hertog van Anjou en de graaf van Leicester. Je zou eventueel ook de dag van dat besluit kunnen nemen. Zou het echter niet nog beter zijn de dag te nemen dat koning Willem I in 1813 werd ingehuldigd als soeverein vorst over de Nederlanden? Toen begon in feite het moderne Nederland. De Republiek was een statenbond van onafhankelijke gewesten, die alleen de defensie, de buitenlandse politiek en het bestuur over de generaliteitslanden coördineerden. Een soort EU in het klein. De Bataafse Republiek bracht de eenheidsstaat. Op 1 maart 1796 sloot Bataafs-Brabant, voormalig generaliteitsland, zich als laatste aan, dus die dag zou ook in aanmerking kunnen komen. Of wat te denken van het aantreden van Lodewijk Napoleon, op 5 juni 1806, de grondlegger van de Koninklijke Bibliotheek, Het Koninklijk Instituut van Wetenschappen (voorloper van het KNAW) en het Rijksmuseum?

Als ik er even voor ga zitten, rollen er nog wel wat data uit, maar aangezien ik helemaal geen Nederlandse onafhankelijkheidsdag wil vieren, bespaar ik mij verdere moeite. Ik heb een beter idee. We stellen de vroegere Hoffeesten weer in ere, compleet met wandeltocht en aanklevende medaille. Zo vieren we knusjes onder elkaar dat Dordrecht onmiskenbaar een belangrijke rol heeft gespeeld in de Nederlandse geschiedenis. En passant gaan we het Hof weer gebruiken voor concerten en theatervoorstellingen. Een Nederlandse onafhankelijkheidsdag vergeten we zo snel mogelijk. Per slot was de Republiek die uit de opstand werd geboren veel meer het product van een pijnlijke burgeroorlog, die leidde tot de definitieve scheuring tussen de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden, dan het resultaat van een heldhaftige strijd tegen een overmachtige vijand.

Geen opmerkingen: