Op 19 juli
hing een aantal winkeliers in Dordrecht de vlag uit en hief een
select gezelschap een glaasje sinaasappelsap, om de geboorte van
Nederland te vieren. Op 19 juli 1572 vond in de stad namelijk de
eerste vrije vergadering plaats van de Staten van het tegen Filips II
in opstand gekomen gewest Holland. Deze week pleitte Marco van
Schaardenburgh in De stem van Dordt voor 4 juli als
onafhankelijkheidsdag van Nederland. 'Op 4 juli 1575 riep de Unie van
Dordrecht de onafhankelijkheid van Nederland uit,' schrijft hij.
Historisch gezien is dat niet helemaal juist. De Staten van Holland
en Zeeland, alsmede de steden Buren en Zaltbommel, erkenden toen het
gezag van Willem van Oranje als stadhouder. Aan een vorm van
onafhankelijkheid werd voorlopig nog niet gedacht. Beiden zijn wel
significante gebeurtenissen tijdens de opstand in de Nederlanden. Die
begon formeel in mei 1568, met de inval van een legertje onder
Lodewijk van Nassau, de broer van Willem van Oranje, in Groningen.
Dat leidde tot de veelbezongen Slag bij Heiligerlee, waar de jongste
broer van Oranje, Adolf, het leven liet. Het was allerminst een
blijvend succes. Landvoogd Alva had de zaak snel onder controle,
waarna het nog vier jaar rustig zou blijven, want de inval van Oranje
zelf, later dat jaar in Limburg, eindigde in een fiasco. Alva vermeed
een veldslag en al snel raakte het geld op, zodat het huurlingenleger
moest worden ontbonden. Pas in 1572 kwam de strijd op gang, door het
onverwachte succes van de Watergeuzen bij Den Briel. De opstand zou,
met een tussenpose van twaalf jaar, tot 1648 duren. Toen werd, op 15
mei, de Vrede van Munster getekend, een deelverdrag van de veel meer
omvattende Vrede van Westfalen. Pas daardoor kreeg de
onafhankelijkheid van het noordelijk deel van de Nederlanden de jure
zijn beslag, al speelde de Republiek der Verenigde Nederlanden toen
al een jaar of vijftig volop mee op het internationale toneel.
Het is maar
de vraag of je de geboorte van een land door het instellen van een
nationale onafhankelijkheidsdag moet herdenken. Bij het woord
onafhankelijkheidsdag moet ik denken aan allerlei nationalistisch
vertoon met vlaggen en ronkende toespraken ter ere van vaderlandse
helden. In een tijd waarin de noodzaak van een Europese Federatie
zich steeds dringender doet voelen, zitten we niet te wachten op
allerlei nationale vieringen. Als het ontstaan van Nederland dan toch
zo nodig moet worden herdacht, dan zijn er bovendien wel geschiktere
data dan 4 of 19 juli, die alleen ons Dordtenaren wel goed uitkomen,
omdat de gebeurtenissen hier ter stede plaatsvonden. Een goede datum
zou 22 juli zijn, want op die dag in 1581 werd Filips II officieel
aan de kant gezet (Plakkaat van Verlatinghe). Een nog betere datum is
wellicht de voornoemde 15e mei. Toen, in 1648, werd de Republiek echt
volwassen, al bestond die al sinds 1588, toen de Staten-Generaal
besloot dat men het voortaan wel zonder buitenlandse landvoogd kon
stellen. Dat gebeurde na de mislukte avonturen met de hertog van
Anjou en de graaf van Leicester. Je zou eventueel ook de dag van dat
besluit kunnen nemen. Zou het echter niet nog beter zijn de dag te
nemen dat koning Willem I in 1813 werd ingehuldigd als soeverein
vorst over de Nederlanden? Toen begon in feite het moderne Nederland.
De Republiek was een statenbond van onafhankelijke gewesten, die
alleen de defensie, de buitenlandse politiek en het bestuur over de
generaliteitslanden coördineerden. Een soort EU in het klein. De
Bataafse Republiek bracht de eenheidsstaat. Op 1 maart 1796 sloot
Bataafs-Brabant, voormalig generaliteitsland, zich als laatste aan,
dus die dag zou ook in aanmerking kunnen komen. Of wat te denken van
het aantreden van Lodewijk Napoleon, op 5 juni 1806, de grondlegger
van de Koninklijke Bibliotheek, Het Koninklijk Instituut van
Wetenschappen (voorloper van het KNAW) en het Rijksmuseum?
Als ik er
even voor ga zitten, rollen er nog wel wat data uit, maar aangezien
ik helemaal geen Nederlandse onafhankelijkheidsdag wil vieren,
bespaar ik mij verdere moeite. Ik heb een beter idee. We stellen de
vroegere Hoffeesten weer in ere, compleet met wandeltocht en
aanklevende medaille. Zo vieren we knusjes onder elkaar dat Dordrecht
onmiskenbaar een belangrijke rol heeft gespeeld in de Nederlandse
geschiedenis. En passant gaan we het Hof weer gebruiken voor
concerten en theatervoorstellingen. Een Nederlandse
onafhankelijkheidsdag vergeten we zo snel mogelijk. Per slot was de
Republiek die uit de opstand werd geboren veel meer het product van
een pijnlijke burgeroorlog, die leidde tot de definitieve scheuring
tussen de Noordelijke en Zuidelijke Nederlanden, dan het resultaat
van een heldhaftige strijd tegen een overmachtige vijand.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten