Leeghwater

Gerard Reve schrijft ergens dat het onzin is om je druk te maken over Nederland, omdat dat land over vijfhonderd jaar toch is ondergelopen. Iets in die trant. Daar zit wat in, denk ik. De helft van het land ligt al onder de zeespiegel en die zeespiegel is aan het stijgen, terwijl de bodem aan het dalen is. Druk heb ik mij er tot nu niet over gemaakt. Het zou allemaal zo langzaam gaan dat ik en vele generaties na mij het niet meer zouden meemaken. Vijfhonderd jaar, ach, het zal wat, dacht ik, in die tussentijd wordt er wel een oplossing gevonden.

Vijfhonderd jaar geleden was het 1513. Nederland bestond nog niet. Er was wel sprake van de Bourgondische Nederlanden, een verzameling graafschapjes en hertogdommen, die grotendeels in een los-vast verband zaten onder Karel van Luxemburg, later bekend als Karel V von Habsburg. Een dertienjarig kereltje dat onder voogdij stond van opa Maximiliaan, na het overlijden van vader Filips in 1506. Drie jaar later zou hij het heft in handen nemen over onze streken als Heer der Nederlanden.

Die Nederlanden bestonden uit veel meer water dan nu. Beroemde droogmakerijen als de Beemster en de Purmer lagen nog ver in de toekomst. Het zou nog tweeënzestig jaar duren tot de geboorte van Jan Adriaanszoon, de man die zich vanaf 1605 tooide met de naam Leeghwater en van die naam zijn beroep zou maken. Toen hadden de Habsburgers in het noorden van de Nederlanden, laten we het voor het gemak alleen maar even over Holland hebben, al niets meer in te brengen. Steenrijke regenten begonnen hun centjes te beleggen in het droogmalen van het land. Sindsdien denkt men in het buitenland dat niet de natuur, of een of ander opperwezen, Holland heeft geschapen, maar dat de Hollanders dat zelf hebben gedaan.

Ik kom weleens in Griekenland en ben daar standaard beducht voor aardbevingen. Je hoort ze niet aankomen, je voelt ze niet van tevoren en ze kunnen de vreselijkste verwoestingen veroorzaken. Het appartementengebouw waar ik in Thessaloniki nu en dan verblijf is gebouwd volgens de strengste veiligheidsnormen. Dat beweert de aannemer. Of dat zo is, zal blijken bij de volgende zware beving. In 1978 was er zo een. Het gebouw heeft die overleefd, daar houden we ons maar aan vast. Ik heb het ook niet zo op water, maar daar kun je je meestal tegen te weer stellen. Zandzakken voor de deur en een opblaasboot op zolder.

Dat dacht ik tot gisteravond. Ik zag een programma op de televisie over razendsnel smeltend ijs op Groenland. In dertig jaar tijd is eenderde al verdwenen en dat zal de komende twintig jaar steeds sneller zal gaan, is de verwachting. Zonder die ijskap stijgt de zeespiegel zeven meter en kan de warme golfstroom uit de Mexicaanse Golf zijn koers verleggen, zodat Europa in een ijstijd terecht komt. Ach ja, dacht ik, onheilsprofeten zijn van alle tijden. Tot ik zag hoe het water een stevige brug wegspoelde en hoorde hoe fijn de Groenlanders het eigenlijk vinden, want nu wordt een enorme hoeveelheid delfstoffen bereikbaar voor exploitatie. Ik vrees dat het geen vijfhonderd jaar meer gaat duren. Misschien moeten we op zoek naar een nieuwe Leeghwater, of lid worden van Duitsland, zodat we in geval van nood een eindje naar het oosten kunnen verhuizen.

©Kees Klok