Wereldgeschiedenis

In 1566 braken er op een aantal plaatsen in de Nederlanden hevige rellen uit, waarbij een hysterische menigte kerken vernielde en plunderde. Zij gingen de geschiedenis in als de Beeldenstorm. Ik moest daar even aan denken toen ik het nieuws hoorde over de rellen in het Groningse Haren. Natuurlijk zijn de twee gebeurtenissen niet met elkaar te vergelijken. Niet qua omvang en niet qua oorzaak. In 1566 was de oorzaak gelegen in grote ontevredenheid over stijgende voedselprijzen, religieuze onderdrukking en een centrale overheid die steeds meer invloed probeerde te krijgen, waardoor plaatselijke belangen in het geding kwamen. Hoe zit dat in 2012? Er wordt in de media almaar geroepen dat het crisis is. Het gaat economisch even wat minder, maar ik kan mij niet voorstellen dat dáárdoor een troep vuurwerk en dranghekken smijtende idioten een klein professorendorp nabij Groningen binnenvalt. In 1566 was het vooral het getetter van de fundamentalistische kansel, die de aanleiding vormde. Nu blijkt dat een door een nietsvermoedend schoolmeisje op Facebook geplaatste uitnodiging te zijn geweest. Je zult maar zestien worden en zo'n horde relschoppers, sensatiezoekers en kwaadaardige gekken op de stoep krijgen.

Wat wel min of meer te vergelijken is, is de reactie van de overheid. Voor de zoveelste keer baste de scheidende minister van justitie de mantra 'onacceptabel, lik op stuk, snelrecht, strenge aanpak.' Het antwoord op de Beeldenstorm was de hertog van Alva. De 'ijzeren hertog' met zijn Raad van Beroerten (de bloedraad) en het onthoofden van de graven van Egmond en Hoorne. De reactie daarop was een gewapende opstand (die uiteindelijk leidde tot de onafhankelijkheid van Nederland). Een harde hand met een onvoorzien resultaat en weinig geslaagd, als je het bekijkt door de ogen van de wettige vorst, Filips van Habsburg, beter bekend als Filips II. Of de mantra van de minister van justitie een herhaling van de slag om Haren kan voorkomen, zal de tijd leren, maar ik vermoed dat het gezwatel over de snel reagerende, harde hand, weinig zal uithalen. Een gebrek aan beschaving verhelp je niet met strenge straffen. Ik sta ook niet klaar met een panklare oplossing, maar meestal leidt een harde hand alleen maar van kwaad tot erger. Je zult het tuig meer beschaving moeten bijbrengen, of het, zoals de Romeinen deden, moeten voorzien van meer brood en spelen. Misschien moeten we wel allebei doen. Op zaterdag naar de gladiatorengevechten en op zondag naar het museum voor de cursus Genieten van het impressionisme.

Ik was mij op de avond van de rellen overigens van geen Haren bewust. Ik hoorde pas de volgende morgen de ophef in de media. Ik zat braaf in het café en sprak daar met R., die mij vertelde dat zijn schoonvader iets hoogs bij de Duitse Kriegsmarine was geweest. Zijn vrouw had als klein meisje nog bij Hitler op schoot gezeten. We kwamen op de theorie dat een mens maar een paar handdrukken van de groten der aarde verwijderd is, al is die benaming voor Hitler eigenlijk te veel eer. 'Ik zit dus maar drie handdrukken bij Hitler vandaan,' sprak ik, 'en maar twee van de koningin, via een bevriend burgemeester. Evenals van haar moeder, via mijn oom Arie, die haar als ingenieur bij de waterstaat verschillende keren de hand schudde. Via mijn Engelse oom, die bij de RAF zat, zit ik ook nog eens drie handdrukken bij Churchill vandaan.' Zo ging het nog een tijdje door, tot het wat minder helder werd aan mijn firmament. Als ik een achterlijke relschopper was geweest, was ik misschien ook wel naar Haren gereisd, maar ik ben rustig naar huis gesjokt, tevreden in het besef dat ik mij in het middelpunt van de wereldgeschiedenis bevind.

©Kees Klok